Półpasiec – przyczyny choroby, objawy, leczenie, zapobieganie

Wprowadzenie

Półpasiec (łac. Herpes zoster) to choroba zakaźna wywoływana przez wirus ospy wietrznej i półpaśca (Varicella zoster virus – VZV).

Dotyka przede wszystkim dorosłych, którzy w przeszłości przeszli ospę wietrzną. Choroba objawia się bolesną wysypką, najczęściej po jednej stronie ciała. W artykule omówimy przyczyny, objawy, sposoby leczenia oraz metody zapobiegania półpaścowi.

Przyczyny półpaśca

Czynniki zakaźne

Półpasiec jest wywoływany przez wirus ospy wietrznej i półpaśca (Varicella zoster virus). Po przechorowaniu ospy wietrznej wirus pozostaje w organizmie w postaci utajonej, rezydując w zwojach nerwowych.

Reaktywacja wirusa

Reaktywacja wirusa może nastąpić w wyniku osłabienia układu odpornościowego, np. w wyniku:

• Stresu: przewlekły stres osłabia odporność.
• Infekcji: przechodzenie innych infekcji, takich jak grypa.
• Leczenia immunosupresyjnego: np. chemioterapii czy radioterapii.
• Wiek: osoby powyżej 50. roku życia są bardziej narażone.

Grupy ryzyka

Do grup ryzyka zalicza się:

• Osoby starsze: powyżej 50. roku życia.
• Osoby z obniżoną odpornością: np. z HIV, leczone immunosupresyjnie.
• Kobiety w ciąży: mogą przenieść zakażenie na płód.

Objawy półpaśca

Półpasiec charakteryzuje się występowaniem wysypki wzdłuż przebiegu nerwów po jednej stronie ciała. Choroba przebiega w kilku etapach:

Faza prodromalna

• Czas trwania: 2-3 dni przed wystąpieniem wysypki.
• Objawy:
  • Gorączka.
  • Ból głowy.
  • Dreszcze.
  • Ból i swędzenie skóry w obszarze wysypki.

Faza wysypki

• Czas trwania: 3-7 dni.
• Objawy:
  • Wysypka w postaci pęcherzyków wypełnionych płynem.
  • Pęcherzyki zlokalizowane wzdłuż przebiegu nerwu po jednej stronie ciała.
  • Bolesność i pieczenie skóry.

Faza gojenia

• Czas trwania: 2-4 tygodnie.
• Objawy:
  • Zasychanie pęcherzyków w strupy.
  • Złuszczanie się skóry.
  • Ustępowanie bólu.

Neuralgia popółpaścowa

Powikłaniem półpaśca jest neuralgia popółpaścowa, czyli przewlekły ból utrzymujący się przez wiele miesięcy, a nawet lat po ustąpieniu wysypki.

• Ból neuropatyczny: piekący, przeszywający, trudny do uśmierzenia.
• Nadwrażliwość skóry: nawet lekki dotyk może wywołać ból.

Leczenie półpaśca

Leki przeciwwirusowe

Podstawą leczenia półpaśca są leki przeciwwirusowe, które skracają czas trwania choroby i zmniejszają ryzyko powikłań.

• Acyklowir: 800 mg 5 razy dziennie przez 7-10 dni.
• Walacyklowir: 1000 mg 3 razy dziennie przez 7 dni.
• Famcyklowir: 500 mg 3 razy dziennie przez 7 dni.

Leki przeciwbólowe

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ): ibuprofen, naproksen.
• Opioidy: tramadol w przypadku silnego bólu.
• Antydepresanty: amitryptylina w neuralgii popółpaścowej.

Leczenie miejscowe

• Kremy z lidokainą: działają miejscowo znieczulająco.
• Maści antyseptyczne: zapobiegają wtórnym zakażeniom bakteryjnym.

Hospitalizacja

W ciężkich przypadkach konieczna może być hospitalizacja, szczególnie u osób z obniżoną odpornością.

• Podanie leków przeciwwirusowych dożylnie.
• Kontrola objawów neurologicznych.

Zapobieganie półpaścowi

Szczepienia

Szczepienie przeciw półpaścowi jest najskuteczniejszą metodą zapobiegania chorobie.

• Szczepionka Zostavax: zalecana dla osób powyżej 50. roku życia.
• Szczepionka Shingrix: nowa, skuteczniejsza szczepionka dwudawkowa.

Profilaktyka w grupach ryzyka

• Unikanie stresu: techniki relaksacyjne, joga.
• Zdrowy styl życia: zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna.
• Leczenie chorób przewlekłych: szczególnie w przypadku cukrzycy i HIV.

Higiena i izolacja

• Unikanie kontaktu z osobami chorymi na ospę lub półpasiec.
• Higiena rąk: regularne mycie rąk.

Podsumowanie

Półpasiec to poważna choroba, która może prowadzić do przewlekłego bólu i innych powikłań. Dzięki wczesnemu rozpoznaniu, leczeniu przeciwwirusowemu i odpowiedniej profilaktyce można skutecznie zapobiegać tej chorobie. Szczepienia są kluczowym elementem ochrony przed półpaścem, zwłaszcza dla osób z grup ryzyka. Jeśli zauważysz u siebie objawy półpaśca, skonsultuj się z lekarzem, aby uniknąć powikłań.