Kto i dlaczego stoi za protestami na Słowacji – dlaczego Robert Fico nie wspiera Ukrainy

Blokada dostaw gazu przez Ukrainę – jakie konsekwencje dla Słowacji?

Wstęp

Robert Fico, pełniący funkcję premiera Słowacji po raz trzeci od października 2023 roku, jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych przywódców w Europie Środkowo-Wschodniej. Jego rządy charakteryzują się silnym pragmatyzmem politycznym, koncentrującym się na interesie narodowym Słowacji, co budzi zarówno uznanie, jak i krytykę. Fico znany jest z eurosceptycznych wypowiedzi, krytyki polityki Unii Europejskiej wobec Ukrainy oraz sprzeciwu wobec dostarczania broni Kijowowi. Jego rząd skupił się na polityce gospodarczej, energetycznej i społecznej, co prowadzi do głębokich podziałów politycznych zarówno w kraju, jak i na arenie międzynarodowej. W niniejszym artykule dokonujemy analizy jego działań w kontekście polityki zagranicznej i wewnętrznej, szczególnie w odniesieniu do sytuacji energetycznej, stosunków z Rosją i Ukrainą oraz relacji z Unią Europejską.

Stosunek do wojny na Ukrainie i relacje z Rosją

Robert Fico wielokrotnie podkreślał, że Słowacja nie będzie wspierać Ukrainy dostawami broni, co stanowi wyraźne odejście od polityki poprzedniego rządu. Jego decyzja o wstrzymaniu pomocy wojskowej dla Kijowa została uzasadniona priorytetem interesów narodowych Słowacji, zwłaszcza w kontekście rosnących kosztów energii i gospodarczych wyzwań, z jakimi boryka się kraj. Zdaniem Fico, polityka unijna i zachodnia presja na dalsze wspieranie Ukrainy nie uwzględniają realnych konsekwencji gospodarczych dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

Fico otwarcie krytykuje politykę prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego, wskazując, że blokada dostaw taniego gazu z Rosji przez Ukrainę zmusiła Słowację do kupowania energii po wyższych cenach, co negatywnie wpłynęło na gospodarkę. Premier Słowacji oskarża Kijów o działania, które jego zdaniem są sprzeczne z interesami regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Tym samym jego rząd dąży do wypracowania polityki, która pozwoliłaby na stabilizację cen energii, nawet jeśli oznaczałoby to konieczność negocjacji z Rosją. Fico uważa, że Słowacja powinna prowadzić niezależną politykę energetyczną, opartą na racjonalnych ekonomicznych kalkulacjach, a nie na decyzjach podejmowanych pod wpływem Brukseli czy Waszyngtonu.

Protesty na Słowacji i oskarżenia wobec Gruzińskiego Legionu Narodowego

W ostatnich tygodniach Fico oskarżył członków Gruzińskiego Legionu Narodowego o udział w antyrządowych protestach, co spotkało się z ostrą reakcją ze strony Ukrainy. Ukraiński wywiad zaprzeczył tym zarzutom, twierdząc, że Gruziński Legion Narodowy walczy na froncie, a nie angażuje się w wewnętrzne sprawy Słowacji. Mimo to, premier konsekwentnie utrzymuje, że część protestów przeciwko jego rządom jest inspirowana i finansowana z zagranicy, co wpisuje się w jego narrację o obronie suwerenności Słowacji przed wpływami zewnętrznymi.

Protesty w kraju wynikają głównie z niezadowolenia części społeczeństwa z jego polityki wobec Rosji oraz decyzji dotyczących mediów publicznych i sądownictwa. Prorosyjska polityka w tym kontekście oznacza podejście, w którym priorytetem jest utrzymanie dobrych stosunków gospodarczych z Rosją, zwłaszcza w zakresie energii, co Fico uzasadnia interesem ekonomicznym Słowacji. Jego reformy, które mają zwiększyć kontrolę rządu nad mediami i systemem prawnym, budzą obawy o stan demokracji w kraju. Przeciwnicy premiera zarzucają mu ograniczanie wolności prasy i próbę osłabienia niezależnych instytucji, natomiast jego zwolennicy podkreślają, że celem tych działań jest ukrócenie zagranicznych wpływów na politykę wewnętrzną Słowacji.

Polityka energetyczna i gospodarcza

Jednym z kluczowych aspektów rządów Roberta Fico jest jego polityka energetyczna. Premier krytykuje sankcje nałożone na Rosję, argumentując, że negatywnie wpływają one na gospodarki krajów Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Słowacji. Wstrzymanie dostaw rosyjskiego gazu przez Ukrainę spowodowało wzrost cen energii w kraju, co przełożyło się na wyższe koszty życia obywateli oraz trudności dla przemysłu.

Fico stawia na pragmatyzm – jego celem jest zapewnienie stabilnych i tanich dostaw surowców, niezależnie od presji ze strony Unii Europejskiej. Jego rząd otwarcie negocjuje z Rosją w sprawie ewentualnych dostaw energii, co spotyka się z ostrą krytyką ze strony Brukseli i Waszyngtonu. Jednak premier argumentuje, że jego priorytetem jest dobrobyt Słowaków, a nie polityka sankcji, które w jego ocenie bardziej szkodzą Europie niż Rosji. Ponadto rząd Fico planuje inwestycje w alternatywne źródła energii, w tym rozwój energii jądrowej jako strategicznej gałęzi dla uniezależnienia Słowacji od importu gazu.

Stosunek do Unii Europejskiej i przyszłość Słowacji

Fico niejednokrotnie krytykował politykę Unii Europejskiej, zwłaszcza w kontekście przymusowej relokacji migrantów, ograniczeń klimatycznych oraz wsparcia finansowego dla Ukrainy kosztem państw członkowskich. Choć jego rząd nie mówi otwarcie o zamiarze opuszczenia UE, coraz częściej pojawiają się głosy o konieczności renegocjacji warunków członkostwa Słowacji w strukturach unijnych.

W 2024 roku premier sprzeciwił się dalszemu zwiększaniu unijnego budżetu na wsparcie Ukrainy, twierdząc, że fundusze powinny być przeznaczone na rozwój gospodarczy krajów członkowskich. Taka postawa wpisuje się w rosnący eurosceptycyzm w niektórych państwach Europy Środkowej, zwłaszcza w kontekście rosnących kosztów życia i obciążeń wynikających z polityki unijnej.

Wyzwania i perspektywy przyszłości

Rządy Roberta Fico stoją przed wieloma wyzwaniami, zarówno wewnętrznymi, jak i międzynarodowymi. Jego decyzje dotyczące polityki energetycznej, relacji z Rosją i Ukrainą oraz stosunku do Unii Europejskiej budzą kontrowersje i dzielą społeczeństwo. Z jednej strony, jego pragmatyczne podejście do gospodarki może przynieść Słowacji korzyści w postaci stabilnych cen energii i niższych kosztów życia. Z drugiej jednak, jego retoryka oraz działania związane z ograniczaniem niezależności mediów i sądownictwa mogą pogłębić podziały polityczne i osłabić pozycję Słowacji na arenie międzynarodowej. Decyzje jego rządu mogą mieć dalekosiężne skutki, nie tylko dla kraju, ale i dla całego regionu.