O co chodzi w aferze „dwóch wież” i co wspólnego z tym ma Jarosław Kaczyński?

Śledztwo w sprawie „dwóch wież” – co to za afera ze spółką Srebrna?

Sprawa – afera „dwóch wież” to jedna z najbardziej kontrowersyjnych afer polityczno-biznesowych w Polsce, dotycząca planowanej inwestycji spółki Srebrna, związanej z Prawem i Sprawiedliwością. Spółka Srebrna została założona w latach 90. i od początku była powiązana ze środowiskiem politycznym PiS oraz jego poprzednikiem – Porozumieniem Centrum. Była jednym z kluczowych podmiotów zarządzających majątkiem partii, gromadząc nieruchomości i prowadząc działalność gospodarczą. Przez lata budziła kontrowersje ze względu na bliskie związki ze strukturami politycznymi oraz sposób, w jaki zarządzała swoimi aktywami. W 2024 roku prokuratura wszczęła oficjalne śledztwo, które obejmuje wątek oszustwa na dużą skalę. Na liście do przesłuchania znalazł się prezes PiS Jarosław Kaczyński. Sprawa budzi ogromne emocje i pytania o relacje między biznesem a polityką, a jej konsekwencje mogą wpłynąć na przyszłość polskiej sceny politycznej i gospodarczej.

Czym były „dwie wieże” i o co jest tak zwana afera?

Tzw. „dwie wieże” to projekt budowy luksusowego kompleksu biurowego w Warszawie przy ul. Srebrnej 16. Inwestycja miała być warta około 1,3 miliarda złotych, a jej realizacja była uzależniona od uzyskania kredytu bankowego. Przewidywano, że wynajem powierzchni biurowych w wieżowcach mógłby generować roczne przychody sięgające kilkuset milionów złotych, co miało pozwolić na szybki zwrot kosztów budowy oraz znaczące zyski dla spółki Srebrna i fundacji Instytut im. Lecha Kaczyńskiego. Wysokie na około 190 metrów wieżowce miały być siedzibą fundacji Instytut im. Lecha Kaczyńskiego, a także przynosić ogromne dochody z wynajmu biur i lokali usługowych. Inwestycja miała być realizowana przez spółkę Srebrna, która od lat jest kojarzona z Prawem i Sprawiedliwością, a w jej władzach zasiadają osoby bliskie partii rządzącej. Pomysł ten wpisywał się w szerszą strategię PiS dotyczącą wzmocnienia pozycji kapitału polskiego i uniezależnienia się od zagranicznych inwestorów.

Jednak projekt od samego początku budził kontrowersje – krytycy wskazywali, że partia rządząca nie powinna angażować się w przedsięwzięcia biznesowe, szczególnie w tak dużym zakresie. Dodatkowo, lokalizacja inwestycji w ścisłym centrum Warszawy spotkała się ze sprzeciwem miejskich aktywistów, którzy argumentowali, że może to zakłócić harmonię urbanistyczną tej części miasta.

Austriacki biznesmen i zarzuty o oszustwo

Kluczową postacią w aferze jest austriacki biznesmen Gerald Birgfellner, który w 2019 roku ujawnił, że został oszukany podczas realizacji projektu. Według jego zeznań, Jarosław Kaczyński osobiście zachęcał go do zaangażowania się w przygotowania do budowy wieżowców, zapewniając, że inwestycja zostanie zrealizowana. Austriak twierdzi, że wyłożył ponad 1,3 miliona euro na wstępne prace projektowe i analizy, ale ostatecznie nigdy nie otrzymał wynagrodzenia.

Głównym problemem było to, że spółka Srebrna nigdy nie otrzymała zgody na kredyt na budowę wieżowców, co sprawiło, że projekt został porzucony. Birgfellner uznał, że został celowo wprowadzony w błąd i oszukany, gdyż Kaczyński oraz jego otoczenie mieli świadomość, że finansowanie inwestycji jest niemożliwe. Dowody na to miały pochodzić z nagrań rozmów Birgfellnera z Kaczyńskim, które zostały ujawnione przez media w 2019 roku.

Śledztwo prokuratury i przesłuchanie Kaczyńskiego w sprawie „dwóch wież”

Po latach sporów sądowych i odrzuconych wniosków o wszczęcie postępowania, Prokuratura Okręgowa w Warszawie podjęła decyzję o śledztwie. Wśród kluczowych osób, które zostaną przesłuchane, znajduje się Jarosław Kaczyński, którego rola w sprawie budzi największe kontrowersje. Prokuratura ma ustalić, czy prezes PiS celowo doprowadził Birgfellnera do niekorzystnego rozporządzenia mieniem oraz czy doszło do nadużyć związanych z planowaną inwestycją.

Śledczy badają również, czy działania podejmowane przez Srebrną nie naruszały przepisów dotyczących finansowania partii politycznych, w szczególności ustawy o partiach politycznych oraz ustawy o finansowaniu działalności politycznej. Pod uwagę brane są przepisy dotyczące zakazu prowadzenia działalności gospodarczej przez partie polityczne oraz ograniczeń w zakresie przyjmowania środków finansowych od podmiotów gospodarczych powiązanych z politykami. Kluczowe mogą być m.in. artykuły 24 i 25 ustawy o finansowaniu partii politycznych, które regulują źródła przychodów oraz sposoby ich wykorzystywania. – ponieważ spółka ta była od lat powiązana z otoczeniem PiS, pojawiły się pytania o to, czy projekt nie był próbą generowania środków na cele polityczne.

Co twierdzi Jarosław Kaczyński na temat tak zwanej afery „dwóch wież”?

Jarosław Kaczyński od początku odpiera zarzuty i twierdzi, że projekt był legalny, a decyzja o jego wstrzymaniu wynikała wyłącznie z braku zgody banku na udzielenie kredytu. W 2019 roku, gdy sprawa po raz pierwszy wyszła na jaw, prezes PiS argumentował, że cała inwestycja miała być zgodna z prawem i że nie było podstaw do roszczeń ze strony Birgfellnera. W jego opinii, decyzja prokuratury o wszczęciu śledztwa to efekt „politycznej nagonki”.

Politycy PiS sugerują również, że działania śledczych mogą być inspirowane przez obecną władzę, która dąży do osłabienia pozycji partii opozycyjnej. Jednocześnie zwolennicy PiS wskazują, że cała sprawa została wyolbrzymiona i że w rzeczywistości nie doszło do żadnych nielegalnych działań.

Polityczne konsekwencje afery „dwóch wież”

Sprawa wywołała ogromne poruszenie na polskiej scenie politycznej. Media szeroko komentowały ujawnione nagrania i zeznania Geralda Birgfellnera, co doprowadziło do licznych debat publicznych. W miastach takich jak Warszawa i Kraków odbyły się protesty organizowane przez grupy społeczne domagające się pełnej transparentności w relacjach między polityką a biznesem. W przestrzeni publicznej pojawiły się również głosy poparcia dla Jarosława Kaczyńskiego, według których śledztwo to polityczna zemsta. Sprawa stała się jednym z głównych tematów kampanii wyborczej i debaty o praworządności w Polsce. Opozycja zarzuca Kaczyńskiemu, że jako lider partii rządzącej miał bezpośredni wpływ na działalność spółki Srebrna i mógł wykorzystywać swoje polityczne wpływy w celach biznesowych. Krytycy wskazują, że plan budowy luksusowych wieżowców stoi w sprzeczności z dotychczasowym wizerunkiem PiS jako partii walczącej z elitami biznesowymi i broniącej „zwykłych obywateli”.

Z kolei zwolennicy Kaczyńskiego i PiS podkreślają, że sprawa została sztucznie rozdmuchana przez media i opozycję, a decyzja prokuratury o śledztwie może być wynikiem politycznych nacisków.

Co dalej ze sprawą „dwóch wież”?

Śledztwo dopiero się rozpoczęło i na jego wyniki trzeba będzie poczekać. Możliwe scenariusze obejmują:

• Umorzenie postępowania, jeśli prokuratura nie znajdzie dowodów na przestępstwo,
• Postawienie zarzutów osobom odpowiedzialnym za doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem,
• Dalsze konsekwencje polityczne, które mogą wpłynąć na przyszłe wybory i pozycję Jarosława Kaczyńskiego na polskiej scenie politycznej,
• Możliwe zmiany w przepisach dotyczących powiązań między polityką a biznesem, aby uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości.

Afera „dwóch wież” to nie tylko spór biznesowy, ale również test na przejrzystość życia publicznego i rozliczalność polityków wobec obywateli. Może również skłonić ustawodawców do zaostrzenia przepisów dotyczących finansowania partii politycznych i kontroli nad działalnością gospodarczą podmiotów powiązanych z politykami. W efekcie możliwe są zmiany w zakresie obowiązku ujawniania źródeł finansowania przez fundacje i spółki, co miałoby zapobiegać sytuacjom podobnym do tej, jaka miała miejsce w przypadku spółki Srebrna. Jakie będą jej dalsze konsekwencje? To okaże się w najbliższych miesiącach.