Objawy grypy, RSV i COVID-19 – jak je rozpoznać i kiedy udać się do lekarza?

Epidemia trzech wirusów w Polsce – jak uchronić się przed infekcjami?

Polska zmaga się z wyjątkowo trudnym sezonem infekcyjnym, w którym jednocześnie atakują trzy groźne wirusy układu oddechowego: wirus grypy, wirus RSV oraz SARS-CoV-2. Lekarze alarmują, że sytuacja staje się coraz bardziej dramatyczna, ponieważ liczba zachorowań gwałtownie rośnie. Według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, w grudniu liczba nowych przypadków grypy osiągnęła poziom kilkudziesięciu tysięcy tygodniowo, a RSV i COVID-19 dodatkowo obciążają system opieki zdrowotnej. Czym charakteryzuje się obecna fala zakażeń, jakie są jej przyczyny i jak się chronić przed wirusami?

Wzrost liczby zachorowań na grypę, RSV i COVID-19

W Polsce od początku sezonu jesienno-zimowego obserwuje się dynamiczny wzrost liczby przypadków grypy i RSV. Równocześnie, choć w mniejszym stopniu niż w poprzednich latach, COVID-19 nadal stanowi zagrożenie, szczególnie dla osób starszych i z obniżoną odpornością.

Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, liczba zakażeń wirusem grypy od października 2024 roku systematycznie rośnie i w grudniu osiągnęła poziom kilkudziesięciu tysięcy nowych przypadków tygodniowo. Z kolei wirus RSV, który wcześniej był uznawany za główną przyczynę infekcji u dzieci, obecnie atakuje również dorosłych, powodując ciężkie zapalenie oskrzeli i płuc. SARS-CoV-2, choć nie wywołuje już tak dużych fal epidemicznych jak w latach 2020-2022, nadal stanowi problem wśród osób starszych i immunoniekompetentnych.

Objawy zakażeń grypą, RSV i COVID-19 – jak odróżnić grypę od RSV i COVID-19?

Każdy z tych trzech wirusów atakuje układ oddechowy i daje podobne objawy, co często utrudnia ich rozróżnienie bez specjalistycznych testów diagnostycznych. Obecnie dostępne są testy PCR i antygenowe, które pozwalają wykryć grypę, RSV oraz COVID-19. Można je wykonać w punktach diagnostycznych, a w niektórych przypadkach także w aptekach lub przychodniach POZ.

Objawy grypy:

• wysoka gorączka (powyżej 38°C),
• dreszcze i bóle mięśni,
• ból głowy,
• silne osłabienie,
• suchy kaszel,
• ból gardła,
• katar lub zatkany nos.

Objawy zakażenia RSV:

• kaszel (często mokry),
• świszczący oddech,
• duszność,
• gorączka,
• zmniejszony apetyt,
• u niemowląt – trudności w oddychaniu i sinica.

Objawy COVID-19:

• gorączka,
• kaszel,
• utrata smaku lub węchu,
• ból mięśni,
• zmęczenie,
• ból gardła,
• biegunka i wymioty (rzadziej niż przy grypie i RSV).

W przypadku zakażeń RSV i grypy, objawy rozwijają się nagle, w ciągu kilku godzin, natomiast w COVID-19 mogą pojawiać się stopniowo.

Kto jest najbardziej zagrożony?

Każdy z tych wirusów może być groźny, ale szczególnie narażone są:

• dzieci poniżej 5. roku życia – w przypadku RSV może dojść do ciężkiego zapalenia oskrzelików,
• osoby starsze (powyżej 65. roku życia) – częściej rozwijają powikłania grypowe i COVID-19,
• kobiety w ciąży – grypa może zwiększać ryzyko poronienia i przedwczesnego porodu,
• osoby z chorobami przewlekłymi – cukrzyca, nadciśnienie, astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji.

Dlaczego liczba zakażeń rośnie?

Eksperci podkreślają kilka głównych przyczyn wzrostu zachorowań, w tym wpływ warunków atmosferycznych, takich jak niska temperatura i wysoka wilgotność powietrza, które sprzyjają dłuższemu utrzymywaniu się wirusów w środowisku oraz osłabieniu odporności organizmu.

1. Niska wyszczepialność – w Polsce przeciwko grypie zaszczepiło się tylko około 10% społeczeństwa, podczas gdy w krajach zachodnich (np. w Danii) ten odsetek wynosi 60-80%.
2. Zaniedbanie środków ochrony osobistej – po pandemii COVID-19 wiele osób zrezygnowało z maseczek ochronnych, dezynfekcji rąk czy zachowywania dystansu.
3. Większa liczba kontaktów międzyludzkich – świąteczne zakupy, spotkania rodzinne i podróże sprzyjają rozprzestrzenianiu się wirusów.
4. Mutacje wirusów – wirusy grypy i SARS-CoV-2 stale mutują, co sprawia, że odporność po wcześniejszych zakażeniach nie zawsze jest skuteczna.

Powikłania po grypie, RSV i COVID-19

Nieleczone zakażenia mogą prowadzić do groźnych powikłań, takich jak:

• zapalenie płuc,
• zaostrzenie astmy,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• niewydolność oddechowa,
• hospitalizacja i konieczność leczenia na oddziale intensywnej terapii.

Jak się chronić przed infekcjami – Jak uniknąć zakażenia wirusami grypy, RSV i COVID-19 w sezonie zimowym?

Aby uniknąć zakażenia, warto stosować kilka podstawowych zasad, w tym dbanie o odpowiedni poziom witamin i minerałów. Szczególnie istotna jest suplementacja witaminy D, która wspiera układ odpornościowy i może zmniejszać ryzyko infekcji dróg oddechowych.

• Szczepienia – warto zaszczepić się przeciwko grypie oraz COVID-19, co znacznie zmniejsza ryzyko ciężkiego przebiegu choroby.
• Higiena rąk – częste mycie rąk wodą z mydłem przez co najmniej 20 sekund ogranicza przenoszenie wirusów.
• Noszenie maseczek w miejscach publicznych – zwłaszcza w zatłoczonych pomieszczeniach.
• Unikanie kontaktu z osobami chorymi – jeśli ktoś w rodzinie ma objawy infekcji, warto unikać bliskiego kontaktu.
• Zdrowy tryb życia – odpowiednia dieta, nawodnienie i sen wspierają układ odpornościowy.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Jeśli objawy są łagodne, można leczyć się w domu, stosując odpoczynek, nawadnianie i leki przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol lub ibuprofen. Warto również stosować środki łagodzące objawy, np. syropy przeciwkaszlowe, pastylki na ból gardła oraz inhalacje parowe, które pomagają w udrożnieniu dróg oddechowych. Warto jednak udać się do lekarza, jeśli wystąpią:

• trudności w oddychaniu,
• wysoka gorączka utrzymująca się dłużej niż 3 dni,
• silne osłabienie,
• objawy neurologiczne (np. dezorientacja, omdlenia).

Podsumowanie

Obecna fala zachorowań na trzy wirusy jednocześnie stanowi poważne zagrożenie zdrowotne. Kluczowe jest stosowanie środków zapobiegawczych, takich jak szczepienia, higiena rąk oraz ograniczenie kontaktu z osobami chorymi. Warto także pamiętać o szybkim reagowaniu na pierwsze objawy infekcji, aby uniknąć powikłań. W obliczu nadchodzących miesięcy zimowych konieczna jest większa świadomość społeczna oraz odpowiedzialność za zdrowie swoje i innych.