Nowe przepisy dla osób niepełnosprawnych – co przyniesie reforma systemu orzeczeń?

Rząd wprowadza zmiany w systemie orzekania o niepełnosprawności

Nowe przepisy usprawnią procedury i zwiększą przejrzystość systemu. Obecnie system orzekania o niepełnosprawności zmaga się z wieloma problemami, takimi jak długi czas oczekiwania na decyzję, brak jednolitych kryteriów oceny oraz utrudniony dostęp do usług dla osób z niepełnosprawnościami. Reforma ma na celu wyeliminowanie tych niedogodności i stworzenie bardziej przejrzystych oraz efektywnych procedur.

Rząd przygotowuje kompleksową reformę systemu orzekania o niepełnosprawności. Zmiany mają na celu poprawę funkcjonowania zespołów orzeczniczych, wprowadzenie elektronicznej weryfikacji orzeczeń oraz uproszczenie procedur dla osób z niepełnosprawnościami. Według zapowiedzi Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, projekt ustawy ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w pierwszym kwartale 2025 roku, a nowe regulacje wejdą w życie w kolejnych miesiącach.

Najważniejsze założenia reformy

1. Elektroniczny system weryfikacji orzeczeń
   • Nowy system umożliwi elektroniczne sprawdzanie ważności orzeczeń o niepełnosprawności oraz stopniu niepełnosprawności.
   • Pracodawcy, instytucje publiczne oraz osoby niepełnosprawne będą mogły łatwiej potwierdzić status orzeczenia bez konieczności przedstawiania papierowych dokumentów.
2. Ujednolicenie systemu orzeczniczego
   • Obecnie osoby niepełnosprawne mogą posiadać kilka różnych orzeczeń o niepełnosprawności, wydawanych przez różne instytucje.
   • Nowe przepisy zakładają, że wydanie nowego orzeczenia automatycznie unieważni wcześniejsze, co zapobiegnie nieścisłościom.
3. Skrócenie okresu przechowywania dokumentacji
   • Zmniejszenie okresu archiwizacji akt postępowań orzeczniczych z 50 do 20 lat. Może to wpłynąć na osoby składające wnioski po dłuższym czasie, które mogą mieć trudności z uzyskaniem dostępu do wcześniejszych orzeczeń lub dokumentacji niezbędnej do ubiegania się o świadczenia.
   • Oczekiwanym efektem jest obniżenie kosztów administracyjnych i usprawnienie zarządzania dokumentacją.
4. Nowe ułatwienia dla osób z psami asystującymi
   • Osoby z niepełnosprawnościami będą mogły korzystać z psów asystujących w większej liczbie miejsc, w tym w budynkach zamieszkania zbiorowego, takich jak pensjonaty i domy wypoczynkowe.
5. Zatrudnianie lekarzy i specjalistów w zespołach orzeczniczych
   • Reformy obejmują uproszczenie zasad rekrutacji lekarzy, psychologów i fizjoterapeutów do zespołów orzeczniczych.
   • Zostanie wyłączony obowiązek stosowania ustawy o zamówieniach publicznych przy ich zatrudnianiu, co przyspieszy proces rekrutacji.
6. Zmiany w systemie wydawania kart parkingowych
   • Automatyczne przedłużanie ważności kart parkingowych na okres obowiązywania orzeczenia o niepełnosprawności.
   • Ma to na celu uproszczenie procedur i wyeliminowanie konieczności częstego odnawiania dokumentów.
7. Wprowadzenie maksymalnych terminów rozpatrywania wniosków
   • Zespoły orzecznicze będą zobowiązane do wydania decyzji w określonym czasie:
     • Maksymalnie 3 miesiące dla pierwszej instancji.
     • Maksymalnie 2 miesiące dla odwołań.
   • Reformy te mają skrócić czas oczekiwania na decyzję, który w niektórych przypadkach wynosi obecnie nawet kilkanaście miesięcy.

Cele reformy

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podkreśla, że nowe przepisy mają poprawić funkcjonowanie systemu orzekania o niepełnosprawności i zniwelować dotychczasowe problemy. Główne cele reformy to:

• Usprawnienie procesu orzekania, tak aby osoby z niepełnosprawnościami szybciej otrzymywały decyzje.
• Likwidacja wielokrotnego orzekania, dzięki czemu każdy otrzyma jedno, spójne orzeczenie, zamiast kilku różnych dokumentów.
• Poprawa dostępności usług dla osób niepełnosprawnych, zwłaszcza w zakresie mobilności i korzystania z psów asystujących.
• Przyspieszenie procedur administracyjnych, co odciąży urzędników i zmniejszy biurokrację.

Reakcje środowisk osób niepełnosprawnych

Propozycje zmian spotkały się z mieszanymi reakcjami. Z jednej strony organizacje działające na rzecz osób z niepełnosprawnościami pozytywnie oceniają usprawnienie procedur i likwidację wielokrotnego orzekania. Z drugiej strony pojawiają się obawy dotyczące elektronicznej weryfikacji orzeczeń i skrócenia okresu przechowywania akt, co może wpłynąć na przyszłe wnioski o świadczenia.

Niektóre organizacje zwracają uwagę, że konieczne będzie odpowiednie przeszkolenie urzędników oraz stworzenie jasnych procedur, aby uniknąć błędów w ocenie stopnia niepełnosprawności.

Kiedy zmiany wejdą w życie?

Zgodnie z harmonogramem legislacyjnym, projekt ustawy ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w pierwszym kwartale 2025 roku. Po przejściu procesu legislacyjnego w parlamencie, nowe przepisy mogą wejść w życie w drugim kwartale 2025 roku. Wdrożenie systemu elektronicznej weryfikacji orzeczeń oraz nowych procedur może jednak zająć kilka miesięcy, zanim wszystkie zmiany zaczną w pełni funkcjonować.

Podsumowanie

Planowana reforma systemu orzekania o niepełnosprawności w Polsce ma na celu uproszczenie procedur, zwiększenie efektywności zespołów orzeczniczych i poprawę dostępności usług dla osób z niepełnosprawnościami. Nowe przepisy obejmują elektroniczną weryfikację orzeczeń, ujednolicenie dokumentacji, ułatwienia dla osób z psami asystującymi oraz zmiany w systemie zatrudniania lekarzy orzeczników. Wdrożenie tych reform wiąże się jednak z pewnymi wyzwaniami, takimi jak konieczność modernizacji systemów informatycznych, przeszkolenie urzędników oraz zapewnienie odpowiedniego finansowania na realizację technologicznych usprawnień. Jeśli projekt zostanie przyjęty zgodnie z planem, zmiany mogą wejść w życie już w 2025 roku, co będzie istotnym krokiem w kierunku modernizacji systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych w Polsce.