Wczesna emerytura w Polsce – jak uniknąć strat i zwiększyć świadczenie?
W Polsce coraz więcej osób decyduje się na wcześniejsze przejście na emeryturę, korzystając z dostępnych programów i możliwości. Jednak wiele z nich nie zdaje sobie sprawy, że ich świadczenie może być niższe niż przewidywały, a dodatkowo – w przypadku dorabiania – istnieją limity, które mogą skutkować zmniejszeniem lub nawet zawieszeniem wypłaty emerytury. Sprawa stała się szczególnie istotna po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego, które potwierdziło, że część wcześniejszych emerytów została niesłusznie poszkodowana przez dotychczasowy sposób obliczania świadczeń. Niestety, pomimo korzystnego wyroku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) nie dokonuje automatycznego przeliczenia emerytur, co zmusza wielu seniorów do dochodzenia swoich praw na własną rękę. W tym artykule przedstawiamy szczegółowe informacje o tym, jak nie stracić na wcześniejszej emeryturze, jakie kroki warto podjąć i czego można się spodziewać w najbliższych latach.
Dlaczego wcześniejsi emeryci mogą tracić na świadczeniach?
Jednym z największych problemów osób przechodzących na wcześniejszą emeryturę jest pomniejszenie podstawy wyliczenia ich świadczenia o sumę pobranych emerytur przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Oznacza to, że osoby te nie tylko otrzymywały niższe świadczenie przez wcześniejsze lata, ale również ich podstawowa emerytura po osiągnięciu pełnego wieku emerytalnego pozostaje niższa, co skutkuje znacznymi stratami finansowymi w skali życia.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że jest to niezgodne z konstytucją, jednak ZUS nie wdrożył mechanizmu automatycznego przeliczania świadczeń dla poszkodowanych emerytów. W efekcie osoby, które chcą uzyskać wyższe świadczenia, muszą składać indywidualne wnioski, a w niektórych przypadkach dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Wcześniejsza emerytura a przeliczenie świadczenia – co zrobić, by nie stracić?
Jakie działania można podjąć, aby uniknąć strat?
1. Wystąpienie o ponowne przeliczenie emerytury
Osoby, które uważają, że ich świadczenie zostało niesłusznie obniżone, mogą wystąpić do ZUS z wnioskiem o ponowne przeliczenie emerytury. Należy jednak pamiętać, że ZUS często odrzuca takie wnioski, powołując się na obowiązujące przepisy. Warto więc przygotować się na ewentualną walkę prawną.
2. Dochodzenie swoich praw na drodze sądowej
Wielu emerytów, którzy zdecydowali się na pozwanie ZUS do sądu, uzyskało korzystne rozstrzygnięcia. Sądy przyznają rację emerytom, którzy stracili na wcześniejszym przejściu na emeryturę, i nakazują wypłatę wyrównania oraz podwyższenie świadczenia. Wygrana w sądzie może oznaczać nie tylko wyższe emerytury na przyszłość, ale także wyrównanie strat, które mogą sięgać nawet 60 tys. zł.
3. Monitorowanie zmian legislacyjnych
Rząd zapowiedział wprowadzenie przepisów, które pozwolą na automatyczne przeliczenie emerytur dla osób poszkodowanych przez dotychczasowy system. Nowe regulacje mają wejść w życie w 2026 roku i obejmować także renty rodzinne po osobach, których kapitał emerytalny został niesłusznie pomniejszony. Do tego czasu emeryci powinni monitorować rozwój sytuacji i być gotowi na ewentualne zmiany.
Jak dorabianie na emeruturze wpływa na wysokość świadczenia?
Wiele osób na wcześniejszej emeryturze decyduje się na dodatkową pracę, aby zwiększyć swoje dochody. Należy jednak pamiętać, że istnieją limity dorabiania, które mogą skutkować zmniejszeniem lub zawieszeniem świadczenia.
- Limit 70% przeciętnego wynagrodzenia – od marca 2025 roku wynosi 5934,10 zł brutto miesięcznie. Przekroczenie tej kwoty skutkuje zmniejszeniem emerytury.
- Limit 130% przeciętnego wynagrodzenia – od marca 2025 roku wynosi 11 020,40 zł brutto miesięcznie. Przekroczenie tej kwoty może skutkować całkowitym zawieszeniem wypłaty emerytury.
Dlatego emeryci planujący podjęcie pracy powinni śledzić aktualne limity i dostosować swoje zarobki tak, aby nie stracić części świadczenia.
Podsumowanie – dorabianie na emeryturze – limity i sposoby na większy dochód
Osoby, które skorzystały z wcześniejszej emerytury, mogą spotkać się z różnymi trudnościami, w tym z obniżonym świadczeniem oraz ograniczeniami w dorabianiu. Istnieją jednak sposoby na ochronę swoich praw i zwiększenie emerytury:
- Złożenie wniosku o ponowne przeliczenie świadczenia,
- Dochodzenie swoich praw przed sądem,
- Monitorowanie planowanych zmian legislacyjnych,
- Świadome zarządzanie dodatkowym dochodem w celu uniknięcia obniżenia lub zawieszenia emerytury.
Zmiany w prawie planowane na 2026 rok mogą rozwiązać część problemów, ale do tego czasu warto podjąć działania na własną rękę, aby uniknąć strat finansowych. Każdy, kto jest poszkodowany przez dotychczasowy system, powinien rozważyć skorzystanie z pomocy prawnej i dokładnie przeanalizować swoją sytuację emerytalną.
Jednym z aspektów, który warto poruszyć w kontekście wcześniejszych emerytur, jest wpływ waloryzacji na wysokość świadczeń po ich ponownym przeliczeniu. Waloryzacja emerytur opiera się na wskaźniku inflacji oraz realnym wzroście wynagrodzeń, co oznacza, że osoby, które przez lata otrzymywały niższe świadczenie, mogą być w gorszej sytuacji niż ci, którzy od razu przeszli na pełną emeryturę. Warto także zwrócić uwagę na kwestie związane z wpływem wcześniejszych emerytur na renty rodzinne – w wielu przypadkach kapitał początkowy zmarłego ulega obniżeniu, co negatywnie odbija się na wysokości renty dla członków rodziny.