Zanieczyszczenie Morza Śródziemnego – skąd pochodzą odpady i jakie są skutki?

Katastrofalne zanieczyszczenie dna Morza Śródziemnego – alarmujące odkrycie naukowców

Wstęp

Morze Śródziemne od dawna uznawane jest za jeden z najpiękniejszych i najważniejszych akwenów świata, łącząc Europę, Afrykę i Bliski Wschód. Jednak ostatnie badania wykazały, że jego dno skrywa alarmujące ilości odpadów, które mogą mieć katastrofalne skutki dla morskiego ekosystemu. W szczególności naukowcy odkryli niezwykle wysokie stężenie śmieci w Głębi Calypso – najgłębszym punkcie Morza Śródziemnego.

Katastrofa ekologiczna w Głębi Calypso

Głębia Calypso, znajdująca się około 60 km na zachód od Półwyspu Peloponez, osiąga głębokość 5112 metrów. Jest to stosunkowo niewielki rów morski, mierzący 20 km długości i 5 km szerokości, lecz jego warunki fizyczne sprawiają, że stał się on swoistym wysypiskiem odpadów. Podczas ekspedycji w 2020 roku naukowcy odkryli ogromne ilości plastikowych butelek, worków, szklanych opakowań oraz metalowych puszek.

Najbardziej zatrważające są dane dotyczące koncentracji odpadów – według szacunków, w tym rejonie znajduje się blisko 27 tysięcy śmieci na kilometr kwadratowy dna morskiego. Takie zagęszczenie zanieczyszczeń czyni Głębię Calypso jednym z najbardziej zaśmieconych obszarów oceanicznych na świecie.

Plastik dominującym odpadem

Podczas badań stwierdzono, że aż 90% śmieci stanowią tworzywa sztuczne. Worki foliowe, fragmenty sieci rybackich, plastikowe opakowania po żywności i butelki są dominującymi odpadami. Tworzywa te, będące trwałymi polimerami, mogą przetrwać w środowisku morskim setki lat, stopniowo rozpadając się na mikroplastik. Mikrocząsteczki te przedostają się do organizmów morskich, w tym ryb i skorupiaków, co ostatecznie prowadzi do ich konsumpcji przez człowieka.

Źródła zanieczyszczeń – skąd pochodzą odpady?

Śmieci na dnie Morza Śródziemnego pochodzą głównie z trzech źródeł:

1. Odpady z lądu – Przynoszone przez rzeki, systemy kanalizacyjne i prądy morskie, odpady z obszarów zurbanizowanych trafiają do morza, gdzie następnie opadają na dno. W wielu krajach basenu Morza Śródziemnego problemem jest brak skutecznych systemów zarządzania odpadami, co prowadzi do niekontrolowanego wyrzucania śmieci do wód.
2. Żegluga i rybołówstwo – Naukowcy zaobserwowali liczne ślady bezpośredniego wyrzucania odpadów ze statków. Worki pełne śmieci, porzucone sieci rybackie oraz fragmenty lin cumowniczych są częstymi znaleziskami na dnie.
3. Turystyka – Śródziemnomorskie wybrzeże przyciąga co roku miliony turystów, a ich aktywność generuje ogromne ilości plastikowych odpadów, z których część trafia do morza.

Skutki zanieczyszczenia ekosystemu morskiego

Nagromadzenie odpadów na dnie Morza Śródziemnego ma tragiczne konsekwencje dla tamtejszego ekosystemu. Śmieci stwarzają zagrożenie dla morskiej fauny i flory na kilka sposobów:

• Połknięcie plastiku – Zwierzęta morskie często mylą fragmenty plastiku z pokarmem. Połknięcie tworzyw sztucznych może prowadzić do niedrożności przewodu pokarmowego i śmierci.
• Uwikłanie w odpady – Wyrzucone sieci rybackie oraz fragmenty lin często oplątują ryby, żółwie i ssaki morskie, ograniczając ich zdolność do poruszania się.
• Uwalnianie toksycznych substancji – Rozkład plastikowych śmieci powoduje wydzielanie chemikaliów, które mogą mieć negatywny wpływ na organizmy morskie.

Morze Śródziemne – zamknięty ekosystem szczególnie narażony na zanieczyszczenie

Warto podkreślić, że Morze Śródziemne jest akwenem szczególnie podatnym na kumulację odpadów. Otoczone przez liczne państwa i mające stosunkowo ograniczoną wymianę wód z oceanem światowym, stanowi zamknięty system, w którym zanieczyszczenia mogą pozostawać przez dziesięciolecia. Wcześniejsze badania wykazały również ogromne ilości odpadów w innych częściach Morza Śródziemnego, m.in. w Cieśninie Mesyńskiej, gdzie w 2021 roku odkryto jedno z najwyższych stężeń śmieci morskich na świecie.

Jak zapobiec dalszemu zaśmiecaniu Morza Śródziemnego?

Eksperci wskazują na kilka kluczowych działań, które mogą pomóc ograniczyć ten problem:

1. Ścisłe egzekwowanie zakazu wyrzucania odpadów do morza – Wprowadzenie rygorystycznych kontroli dla żeglugi oraz sektorów przemysłowych.
2. Budowa efektywnych systemów gospodarki odpadami – Inwestycje w infrastrukturę recyklingową i programy oczyszczania wód.
3. Zmniejszenie zużycia plastiku – Promowanie ekologicznych alternatyw oraz ograniczenie produkcji jednorazowych tworzyw sztucznych.
4. Oczyszczanie dna morskiego – Organizacja ekspedycji mających na celu usuwanie odpadów zalegających na dnie.
5. Edukacja społeczna – Podnoszenie świadomości ekologicznej wśród mieszkańców regionu oraz turystów.

Podsumowanie

Odkrycie ogromnych ilości odpadów na dnie Morza Śródziemnego, szczególnie w Głębi Calypso, stanowi dramatyczny sygnał alarmowy. Zanieczyszczenie wód tego akwenu ma potencjalnie katastrofalne konsekwencje dla ekosystemu i ludzi, którzy są od niego zależni. Walka z problemem wymaga skoordynowanych działań na poziomie międzynarodowym, w tym ścisłej kontroli żeglugi, inwestycji w recykling oraz ograniczenia produkcji plastiku. Jeśli nie zostaną podjęte pilne kroki, Morze Śródziemne może stać się jednym z najbardziej zanieczyszczonych akwenów na świecie, co nieodwracalnie zmieni jego biologiczną i ekologiczną strukturę.