Nowe dopalacze w Polsce – co to jest NEP i dlaczego jest tak niebezpieczny?

Ostrzeżenie GIS przed nowym narkotykiem NEP

Wprowadzenie

Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) wydał pilne ostrzeżenie dotyczące pojawienia się na rynku substancji psychoaktywnej NEP (N-etylonorpentedron). Jest to kolejny z serii tzw. nowych narkotyków, które w ciągu ostatnich lat coraz częściej pojawiają się w nielegalnym obrocie. Substancja ta jest wysoce toksyczna i niesie realne zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Czym jest NEP?

NEP, czyli N-etylonorpentedron, to syntetyczny katynon należący do grupy stymulantów o działaniu podobnym do amfetaminy. Jest to substancja chemicznie spokrewniona z innymi nielegalnymi środkami pobudzającymi, takimi jak MDPV, α-PVP czy pentedron. NEP występuje najczęściej w postaci białego lub jasnożółtego proszku, tabletek lub bryłek. Może być przyjmowany donosowo, doustnie, wziewnie lub poprzez waporyzację.

Mechanizm działania

NEP oddziałuje głównie na ośrodkowy układ nerwowy, powodując intensywny wzrost poziomu dopaminy, noradrenaliny i serotoniny w synapsach. Efektem tego są: euforia, nadpobudliwość, wzrost energii, bezsenność i poczucie przypływu siły psychicznej. Jednocześnie pojawiają się silne skutki uboczne.

Objawy zatrucia NEP

Zatrucie NEP może manifestować się bardzo szybko po zażyciu i obejmuje:

• Tachykardię (przyspieszona akcja serca)
• Nadciśnienie tętnicze
• Bóle w klatce piersiowej
• Napady lękowe, stany paranoidalne
• Agresję, halucynacje wzrokowe i słuchowe
• Utratę świadomości
• Drgawki
• Zaburzenia rytmu serca i zatrzymanie krążenia

Zgony powiązane z NEP

GIS informuje, że w 2024 roku odnotowano kilka przypadków śmiertelnych zatruć substancjami zawierającymi NEP, zarówno w Polsce, jak i w innych krajach europejskich. Zgony te często wynikały z zażycia NEP w połączeniu z innymi środkami psychoaktywnymi, takimi jak alkohol, benzodiazepiny czy opioidy, co znaczną mierą potęguje toksyczność.

Problemy diagnostyczne i toksykologiczne

NEP nie jest rutynowo wykrywany w standardowych testach toksykologicznych. Wymaga to specjalistycznych analiz chromatograficznych, które są dostępne jedynie w wyspecjalizowanych laboratoriach. Brak możliwości szybkiej identyfikacji substancji znaczną mierą opóźnia diagnozę i właściwe leczenie.

Ryzyko epidemiologiczne

Nowe substancje psychoaktywne, takie jak NEP, często pojawiają się w sprzedaży internetowej jako „dopalacze” czy „produkty kolekcjonerskie”. Brak informacji o składzie chemicznym i działaniu czyni je skrajnie niebezpiecznymi. Substancje te są często zanieczyszczone innymi nieznanymi związkami, co dodatkowo potęguje ryzyko dla użytkowników.

Aspekt prawny

Zgodnie z polskim prawem NEP jest uznany za nową substancję psychoaktywną i jego posiadanie, produkcja oraz wprowadzanie do obrotu są zabronione. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii przewiduje kary od grzywny po wieloletnie pozbawienie wolności.

Działania GIS i rekomendacje

GIS zaleca:

• Bezwarunkowe unikanie zażywania nieznanych substancji psychoaktywnych
• Informowanie służb sanitarnych i porządkowych o przypadkach obrotu NEP
• Kierowanie osób uzależnionych do specjalistycznych placówek terapii
• Korzystanie z ogólnopolskiego telefonu zaufania: 800 199 990 (czynny codziennie od 16:00 do 21:00)
• W sytuacjach nagłych – niezwłoczne wezwanie pomocy medycznej (numer alarmowy 112)

Wnioski i potrzeba edukacji

Zagrożenie wynikające z obrotu i zażywania nowych substancji psychoaktywnych, takich jak NEP, wymaga zintensyfikowanej działalności edukacyjnej, profilaktycznej i legislacyjnej. Kluczowe znaczenie ma świadomość społeczna oraz współpraca między instytucjami zdrowia publicznego, ośrodkami terapii i organami ścigania.

Podsumowanie

NEP to wysoce niebezpieczny środek psychoaktywny, który niesie realne ryzyko dla zdrowia i życia. GIS apeluje o rozwagę, edukację i zdecydowane unikanie wszelkich nielegalnych substancji. Społeczeństwo powinno być świadome skutków zdrowotnych i prawnych wynikających z ich używania.