Kara, dodatkowa opłata za nieodwołanie wizyty u lekarza specjalisty – od kiedy?

Czy za nieodwołaną wizytę u lekarza powinna być kara? Nowe pomysły deregulacyjne i głos społeczeństwa

Skala problemu nieodwoływanych wizyt – czy będą kary za nieodwołaną wizytę u lekarza specjalisty?

Każdego roku w Polsce przepada około 1 miliona wizyt u lekarzy specjalistów, ponieważ pacjenci nie informują placówek medycznych o rezygnacji z wcześniej umówionego terminu. To zjawisko ma poważne skutki społeczne i systemowe – opóźnia dostęp innych pacjentów do opieki zdrowotnej, powoduje marnowanie zasobów kadrowych i logistycznych oraz zwiększa koszty funkcjonowania ochrony zdrowia.

Dlaczego pacjenci nie odwołują wizyt?

Brak świadomości konsekwencji

Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z wpływu swojego zachowania na cały system ochrony zdrowia. Dla jednej osoby nieodwołana wizyta może wydawać się błahostką, jednak w skali kraju generuje to realne straty i blokuje dostęp do specjalisty innym potrzebującym.

Brak wygodnych narzędzi

Pacjenci często tłumaczą swoje zaniedbanie trudnościami w komunikacji z przychodniami – brak możliwości łatwego odwołania wizyty przez SMS, aplikację mobilną lub system online to częsty problem. Wciąż wiele placówek wymaga osobistego lub telefonicznego kontaktu, co bywa uciążliwe i nieskuteczne.

Pomysł wprowadzenia opłat za nieodwołane wizyty

W ramach ogólnonarodowej inicjatywy deregulacyjnej prowadzonej przez Rafała Brzoskę, przeprowadzono ankietę wśród obywateli dotyczącą możliwości ukarania pacjentów za niepojawienie się na umówionej wizycie bez wcześniejszego uprzedzenia. Wyniki były jednoznaczne – większość respondentów poparła pomysł wprowadzenia opłaty za takie zachowanie.

Argumenty za wprowadzeniem opłaty

Zwiększenie odpowiedzialności pacjentów

Wprowadzenie opłaty dyscyplinującej mogłoby wpłynąć na zmianę nawyków i zwiększenie odpowiedzialności obywateli za umawiane wizyty.

Poprawa dostępności specjalistów

Wolne terminy, które powstawałyby dzięki wcześniejszemu odwoływaniu wizyt, mogłyby zostać natychmiast wykorzystane przez innych pacjentów, skracając kolejki.

Oszczędność środków publicznych

Nieodwołane wizyty to także zmarnowane zasoby finansowe – zarówno płace lekarzy, jak i infrastruktura placówki są opłacane z budżetu państwa lub NFZ. Kara za brak odwołania mogłaby częściowo rekompensować te straty.

Argumenty przeciwko opłacie

Ryzyko niesprawiedliwości

Krytycy zwracają uwagę, że życie bywa nieprzewidywalne – wypadki losowe, nagłe choroby czy inne okoliczności mogą uniemożliwić dotarcie na wizytę. Kara w takich przypadkach byłaby nieadekwatna.

Możliwość stygmatyzacji

Obawa przed karą może zniechęcać niektórych pacjentów, zwłaszcza osoby starsze, wykluczone cyfrowo lub chore przewlekle, do umawiania wizyt w ogóle.

Potrzeba infrastruktury IT

Aby nowy system działał sprawnie, niezbędne jest zapewnienie dostępnych i zintegrowanych systemów do umawiania i odwoływania wizyt, najlepiej poprzez centralny system e-rejestracji.

Wnioski z ankiety Rafała Brzoski

Rafał Brzoska, pełnomocnik ds. deregulacji, rozpoczął szeroko zakrojone konsultacje społeczne dotyczące zmian legislacyjnych w Polsce. Jednym z bardziej nośnych tematów okazała się kwestia nieodwoływanych wizyt lekarskich. Ankieta opublikowana w ramach inicjatywy deregulacyjnej pokazała wyraźnie, że społeczeństwo dostrzega problem i w większości popiera pomysł wprowadzenia opłat dyscyplinujących.

Rozwiązania zagraniczne – dobre praktyki

Wielka Brytania

W NHS stosuje się system przypomnień SMS-owych i e-mailowych, które znacząco ograniczyły liczbę nieodwołanych wizyt. Choć nie wprowadzono opłat, lekarze mogą odmówić przyjmowania pacjenta notorycznie niestawiającego się bez uprzedzenia.

Niemcy

W Niemczech lekarze mogą pobierać opłatę za nieodwołaną wizytę, szczególnie w prywatnych praktykach. Wysokość opłaty uzależniona jest od stawki wizyty i czasu odwołania.

Dania

Duńskie przychodnie oferują możliwość łatwego odwołania wizyty przez aplikacje mobilne i systemy online. Kara pieniężna stosowana jest rzadko, ale pacjent może być pozbawiony prawa do korzystania z niektórych usług przez określony czas.

Proponowane modele wdrożeniowe w Polsce – ile wyniesie kara za nieodwołanie wizyty u lekarza

Model ostrzegawczo-edukacyjny

Zakłada wprowadzenie systemu przypomnień oraz obowiązkowej informacji o możliwości odwołania wizyty. Opłata stosowana byłaby dopiero po trzecim nieodwołaniu.

Model progresywny

Opłata wzrastałaby wraz z liczbą nieodwołanych wizyt – np. 20 zł za pierwszą, 50 zł za drugą, 100 zł za kolejną.

Model ulgowy

Umożliwia rezygnację z opłaty po przedstawieniu usprawiedliwienia np. zwolnienia lekarskiego, zaświadczenia lub innego dokumentu.

Potrzebne zmiany systemowe

Aby jakiekolwiek rozwiązanie miało sens, konieczne jest wdrożenie:

• Centralnego systemu e-rejestracji i e-odwołań,
• Kampanii edukacyjnej uświadamiającej skutki nieodwołanych wizyt,
• Jasnych procedur i wyjątków dla sytuacji losowych,
• Integracji z aplikacjami mobilnymi (np. mojeIKP).

Podsumowanie

Nieodwoływanie wizyt to realny problem systemu ochrony zdrowia, który wymaga kompleksowego rozwiązania. Choć propozycja wprowadzenia opłaty może budzić kontrowersje, zdecydowane poparcie społeczne i przykłady z innych krajów sugerują, że odpowiednio skonstruowany system mógłby znacząco usprawnić zarządzanie wizytami lekarskimi. Kluczowe będzie jednak zapewnienie prostych i dostępnych narzędzi informatycznych oraz ochrona pacjentów w sytuacjach losowych.