Kto może się ubiegać się o rentę – nowe świadczenie po zmarłym współmałżonku

Komu należy się renta wdowia od 1 lipca 2025 – zasady świadczenia nawet do 5600 zł miesięcznie

Wprowadzenie

Od 1 lipca 2025 roku w Polsce zacznie obowiązywać nowe świadczenie społeczne – renta wdowia. Umożliwi ono uprawnionym osobom łączenie emerytury lub renty z rentą rodzinną po zmarłym małżonku. Świadczenie to ma na celu wsparcie wdów i wdowców, dla których dotychczasowe przepisy nie pozwalały na jednoczesne korzystanie z dwóch źródeł dochodu. Nowe rozwiązanie może przynieść wsparcie finansowe nawet do 5600 zł miesięcznie. Renta wdowia to krok w stronę bardziej sprawiedliwego systemu emerytalnego, szczególnie dla kobiet, które często mają niższe świadczenia ze względu na niższe wynagrodzenia i przerwy w zatrudnieniu.

W niniejszym artykule przedstawiamy szczegółowe zasady przyznawania, wysokość świadczeń, sposób składania wniosków, przyszłe zmiany oraz szerszy kontekst społeczno-ekonomiczny wprowadzenia tego mechanizmu.

Czym jest renta wdowia – od kiedy będzie w Polsce wypłacana?

Definicja i cel świadczenia

Renta wdowia to nowa forma świadczenia emerytalnego wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Umożliwia ona po raz pierwszy jednoczesne pobieranie:

• 100% własnej emerytury lub renty, oraz
• 15% (docelowo 25%) renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku.

Celem świadczenia jest zapewnienie godnych warunków życia dla osób, które po śmierci małżonka były zmuszone zrezygnować z jednego ze świadczeń, często mniej korzystnego, co negatywnie wpływało na ich sytuację materialną.

Warunki otrzymania renty wdowiej po zmarłym współmałżonku

Kto może ubiegać się o świadczenie?

Uprawnione do renty wdowiej są osoby spełniające następujące kryteria:

• Ukończony wiek: 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.
• Pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci współmałżonka.
• Brak nowego związku małżeńskiego.
• Posiadanie prawa do własnego świadczenia (emerytury lub renty) oraz renty rodzinnej po zmarłym małżonku.

Renta wdowia obejmuje nie tylko osoby, które obecnie pobierają jedno ze świadczeń, ale również tych, którzy będą nabywać takie prawa w przyszłości.

Co z osobami, które straciły prawo do renty rodzinnej?

W przypadku osób, które wcześniej zrezygnowały z renty rodzinnej na rzecz własnej emerytury – nowe przepisy pozwalają na wznowienie prawa do renty rodzinnej i połączenie jej z dotychczasowym świadczeniem.

Wysokość świadczenia i zasady obliczania renty wdowiej

Dostępne warianty kombinacji świadczeń

Wnioskodawcy mogą wybrać jeden z dwóch modeli naliczania świadczenia:

1. 100% własnego świadczenia + 15% renty rodzinnej
2. 100% renty rodzinnej + 15% własnego świadczenia

Limit łącznej kwoty świadczenia wynosi trzykrotność najniższej emerytury, co obecnie przekłada się na 5636,73 zł brutto miesięcznie. Kwota ta będzie waloryzowana corocznie zgodnie z zasadami dotyczącymi emerytur i rent.

Przyszłe zmiany w wysokości świadczenia

Od 1 stycznia 2027 roku procent drugiego świadczenia zostanie zwiększony z 15% do 25%, co jeszcze bardziej poprawi sytuację materialną wdów i wdowców. Oznacza to, że osoby pobierające jedno pełne świadczenie będą mogły dodać 25% drugiego, bez przekroczenia limitu maksymalnego.

Procedura ubiegania się o rentę wdowią w Polsce

Terminy składania wniosków

• ZUS rozpoczął przyjmowanie wniosków od 1 stycznia 2025 roku.
• Aby otrzymać wypłatę od 1 lipca 2025 roku, należy złożyć wniosek najpóźniej do 31 lipca 2025 roku.

Sposoby złożenia wniosku

1. Elektronicznie – przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE).
2. Osobiście – w dowolnej placówce ZUS.
3. Drogą pocztową – na adres jednostki ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania.

Niezbędne dokumenty

Do wniosku należy załączyć:

• Dokument tożsamości,
• Akt zgonu małżonka,
• Decyzje potwierdzające prawo do emerytury i renty rodzinnej,
• Oświadczenie o braku zawarcia nowego małżeństwa.

Skala zainteresowania i profil beneficjentów

Dane statystyczne

Do końca marca 2025 roku zarejestrowano ponad 600 000 wniosków o przyznanie renty wdowiej. Prognozuje się, że do końca 2025 roku liczba ta może przekroczyć 800 000.

Charakterystyka wnioskodawców

• Przeważają kobiety w wieku 65–80 lat,
• Duży odsetek wniosków pochodzi z mniejszych miejscowości,
• Wiele osób to samotne emerytki o niskich świadczeniach własnych,
• Spora grupa to osoby, których zmarli małżonkowie pobierali wysokie emerytury z systemu górniczego, mundurowego lub nauczycielskiego.

Znaczenie społeczne i ekonomiczne świadczenia

Wsparcie systemowe

Renta wdowia wpisuje się w szerszą politykę społeczną skierowaną do seniorów i osób samotnych. Ma przeciwdziałać ubóstwu wśród wdów i wdowców oraz ograniczyć zależność od opieki społecznej. Może również zmniejszyć presję finansową na systemy opieki długoterminowej.

Skutki makroekonomiczne

Mimo zwiększenia obciążeń dla budżetu państwa, eksperci wskazują na potencjalne korzyści:

• wzrost konsumpcji gospodarstw domowych,
• stabilizacja dochodów w regionach o wysokim udziale emerytów,
• pośrednie wsparcie lokalnych rynków usług i opieki medycznej.

Możliwe problemy i kontrowersje

Ryzyko nadużyć

Istnieje ryzyko nadużyć związanych z fikcyjnym niezgłaszaniem nowych związków małżeńskich lub podwójnym pobieraniem świadczeń. ZUS zapowiada kontrole i weryfikację danych we współpracy z rejestrami stanu cywilnego.

Nierówność płciowa w dostępie do świadczeń

Kryteria wiekowe – 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn – mogą budzić kontrowersje związane z dyskryminacją ze względu na płeć. Część środowisk postuluje zrównanie wieku uprawniającego do renty wdowiej.

Podsumowanie

Renta wdowia to przełomowe rozwiązanie w polskim systemie zabezpieczenia społecznego. Daje realne wsparcie finansowe osobom, które przez lata pozostawały w cieniu obowiązujących przepisów, zmuszających je do rezygnacji z przysługującej części świadczenia po zmarłym małżonku. Dzięki jasnym kryteriom i możliwości łączenia świadczeń, renta wdowia stanie się ważnym elementem wsparcia dla seniorów – zwłaszcza kobiet. W kolejnych latach można spodziewać się dalszych modyfikacji systemu, które jeszcze bardziej poprawią sytuację tej grupy społecznej.

Świadczenie to to nie tylko element ekonomiczny, ale również symboliczny – pokazujący, że państwo dostrzega potrzebę wspierania najstarszych obywateli w ich realiach życia codziennego. Renta wdowia może stać się jednym z kluczowych narzędzi polityki demograficznej i senioralnej Polski na kolejne dekady.