Czy picie wina zwiększa ryzyko nowotworów? Najnowsze ustalenia nauki

Wpływ czerwonego i białego wina na ryzyko zachorowania na raka – nowe badania obalają dotychczasowe przekonania

Wprowadzenie

Przez wiele lat czerwone wino było uznawane za trunek, który – spożywany w umiarkowanych ilościach – może wspierać zdrowie człowieka, między innymi dzięki zawartości przeciwutleniaczy, w tym resweratrolu. Szczególne nadzieje wiązano z jego potencjalnym działaniem przeciwnowotworowym. Tymczasem najnowsze badania naukowe wskazują, że zarówno czerwone, jak i białe wino mogą w rzeczywistości zwiększać ryzyko zachorowania na nowotwory. Oto kompleksowa analiza najnowszych ustaleń naukowców, która może zrewidować powszechne przekonania na temat tego popularnego trunku.

Przegląd dotychczasowych poglądów

Resweratrol i jego właściwości

Resweratrol to naturalny związek chemiczny z grupy polifenoli, który znajduje się głównie w skórkach czerwonych winogron. W badaniach in vitro wykazywał silne działanie antyoksydacyjne i potencjalnie przeciwnowotworowe. Przez to stał się symbolem „zdrowotnych właściwości” czerwonego wina. W licznych publikacjach wskazywano, że może chronić komórki przed uszkodzeniem oksydacyjnym, redukować stan zapalny i hamować rozwój komórek nowotworowych.

Umiarkowane picie czerwonego wina

Wieloletnia narracja oparta na badaniach epidemiologicznych sugerowała, że umiarkowane spożycie czerwonego wina może obniżać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i niektórych nowotworów. Koncepcja ta stała się fundamentem tzw. „paradoksu francuskiego”, według którego wysoka konsumpcja tłuszczów nasyconych w diecie francuskiej nie przekłada się na wysoką zachorowalność na choroby serca – rzekomo dzięki spożywaniu czerwonego wina. Jednak wiele z tych badań opierało się na obserwacjach bez pełnego uwzględnienia czynników zakłócających.

Nowe ustalenia naukowe

Metaanaliza danych z 42 badań

Naukowcy z Brown University School of Public Health przeanalizowali dane z 42 badań epidemiologicznych obejmujących łącznie ponad 96 tysięcy uczestników. Celem było określenie wpływu spożywania czerwonego i białego wina na ryzyko rozwoju różnych typów nowotworów. Była to jedna z najbardziej kompleksowych metaanaliz porównujących wpływ różnych rodzajów wina na zdrowie onkologiczne.

Wyniki badań

Zgodnie z wynikami metaanalizy, nie odnotowano istotnych różnic między spożyciem czerwonego i białego wina w kontekście ogólnego ryzyka zachorowania na raka. Obie kategorie napojów alkoholowych wiążą się z podobnym ryzykiem onkologicznym. Co więcej, zaobserwowano:

• Wzrost ryzyka raka skóry o 22% u osób regularnie pijących białe wino,
• Wzrost ogólnego ryzyka nowotworów o 26% u kobiet spożywających białe wino,
• Brak znaczącego ochronnego wpływu resweratrolu w ilościach występujących w winie,
• Możliwy związek między białym winem a zwiększonym stężeniem aldehydu octowego – toksycznego metabolitu alkoholu.

Aldehyd octowy i jego toksyczność

Aldehyd octowy to metabolit etanolu, uznawany przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem za substancję rakotwórczą. W białym winie może występować w wyższym stężeniu niż w czerwonym, co tłumaczy częściowo różnice w obserwowanym ryzyku nowotworów. Związek ten uszkadza DNA, prowadząc do mutacji komórkowych i zwiększenia ryzyka transformacji nowotworowej.

Alkohol jako czynnik ryzyka nowotworów

Klasyfikacja alkoholu przez IARC

Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC), działająca przy WHO, klasyfikuje alkohol jako substancję z grupy 1 – czyli czynnik rakotwórczy o potwierdzonym działaniu. Dotyczy to wszystkich napojów alkoholowych, bez względu na ich rodzaj, stężenie czy formę podania. Alkohol etylowy zawarty w winie, piwie czy wódce – w momencie metabolizowania – prowadzi do powstania szkodliwych substancji w organizmie.

Typowe nowotwory związane ze spożyciem alkoholu

Spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko zachorowania m.in. na:

• Nowotwory jamy ustnej i gardła,
• Nowotwory przełyku,
• Raka piersi (szczególnie u kobiet),
• Raka jelita grubego,
• Raka wątroby,
• Raka krtani,
• Nowotwory trzustki.

Ponadto alkohol może działać synergicznie z innymi czynnikami ryzyka, takimi jak palenie tytoniu czy zła dieta.

Spojrzenie krytyczne na dawne teorie

Ograniczenia badań obserwacyjnych

Wiele wcześniejszych badań sugerujących pozytywny wpływ czerwonego wina opierało się na obserwacjach, które często nie kontrolowały takich zmiennych jak styl życia, aktywność fizyczna, poziom stresu czy inne nawyki żywieniowe. Osoby pijące czerwone wino w umiarkowanych ilościach to często osoby zamożniejsze, lepiej wykształcone, bardziej dbające o zdrowie, co samo w sobie wpływało na lepsze wyniki zdrowotne.

Niska biodostępność resweratrolu

Mimo że resweratrol wykazuje silne działanie przeciwnowotworowe w warunkach laboratoryjnych, jego biodostępność po spożyciu wina jest bardzo niska. Organizm ludzki metabolizuje ten związek bardzo szybko, a jego stężenie we krwi po spożyciu kieliszka wina jest znikome. Aby uzyskać efekt terapeutyczny zbliżony do badań in vitro, człowiek musiałby spożywać niebezpieczne ilości wina – co jest nierealne i szkodliwe.

Rekomendacje zdrowotne

Zalecenia WHO i ekspertów

Światowa Organizacja Zdrowia oraz instytuty zdrowia publicznego (m.in. CDC, ECDC, Polskie Towarzystwo Onkologiczne) zalecają ograniczenie spożycia alkoholu do absolutnego minimum. Dla osób z grupy ryzyka (kobiety, osoby z historią nowotworów, palacze) sugeruje się całkowitą abstynencję. Nawet małe, regularne dawki alkoholu mogą w dłuższej perspektywie zwiększyć ryzyko zachorowania.

Alternatywy dla poprawy zdrowia

Zamiast sięgania po alkohol w nadziei na korzyści zdrowotne, zaleca się stosowanie sprawdzonych metod profilaktyki:

• Stosowanie diety bogatej w warzywa, owoce, ryby i nienasycone kwasy tłuszczowe,
• Ograniczenie przetworzonych produktów i czerwonego mięsa,
• Utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• Regularna aktywność fizyczna,
• Dbanie o higienę snu i redukcję stresu,
• Rezygnacja z tytoniu i kontrola poziomu cukru oraz ciśnienia tętniczego.

Społeczne konsekwencje nowych badań

Konieczność zmiany narracji

Nowe badania mogą wpłynąć na konieczność zmiany przekazów marketingowych i narracji medialnej wokół „zdrowotnego” picia wina. Wina, szczególnie czerwone, często reklamowano jako „korzystne dla serca” – co nie znajduje już poparcia w aktualnych analizach naukowych. Należy postawić na rzetelną edukację konsumencką i obalenie utrwalonych mitów.

Edukacja i świadomość społeczna

Społeczeństwo powinno być informowane o ryzykach zdrowotnych związanych z alkoholem na równi z ryzykami związanymi z dietą, ruchem czy zanieczyszczeniem środowiska. Kampanie zdrowotne powinny promować całkowitą abstynencję jako styl życia, a nie tylko jako wybór dla osób uzależnionych.

Podsumowanie

Nowe, kompleksowe badania jasno wskazują, że zarówno czerwone, jak i białe wino mogą zwiększać ryzyko rozwoju nowotworów. Mit o prozdrowotnych właściwościach czerwonego wina oparty na obecności resweratrolu należy zrewidować w świetle rzetelnych analiz naukowych. Resweratrol – choć obiecujący w laboratorium – nie przynosi mierzalnych korzyści zdrowotnych w dawkach dostępnych w winie. Alkohol, bez względu na formę, powinien być spożywany z dużą ostrożnością, a najlepiej eliminowany z codziennej diety w ramach profilaktyki nowotworowej. Tylko systematyczna edukacja, silne regulacje i promocja alternatywnych form zdrowego stylu życia mogą zmniejszyć społeczne i zdrowotne konsekwencje konsumpcji alkoholu.