Nowa kategoria Oscarowa – osiągnięcia w scenach kaskaderskich od 2028 roku

Oscary 2028 z nową kategorią: osiągnięcia w koordynacji kaskaderskiej

Przełomowa decyzja Akademii Filmowej

Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej (AMPAS) ogłosiła w kwietniu 2025 roku wprowadzenie nowej kategorii nagród Oscarowych: „Achievement in Stunt Design” – osiągnięcia w koordynacji kaskaderskiej. Po raz pierwszy statuetka w tej kategorii zostanie wręczona podczas jubileuszowej, setnej ceremonii Oscarów zaplanowanej na 2028 rok. Nowa kategoria będzie obejmować filmy wydane w 2027 roku i stanowi przełomowe uznanie dla środowiska kaskaderskiego, którego praca przez dekady pozostawała niedoceniona przez najbardziej prestiżową instytucję filmową na świecie.

Kaskaderzy – cisi bohaterowie wielkiego ekranu

Kaskaderzy odgrywają fundamentalną rolę w realizacji najbardziej widowiskowych scen filmowych. Są odpowiedzialni za wszystkie dynamiczne, ryzykowne sekwencje, które wymagają nie tylko niezwykłej sprawności fizycznej, ale też precyzji, technicznej wiedzy i żelaznej dyscypliny. Skoki z wysokości, pościgi samochodowe, walki wręcz, kontrolowane eksplozje czy efekty z udziałem ognia – to tylko niektóre z elementów ich codziennej pracy.

Praca kaskaderów nie kończy się jednak na samej realizacji niebezpiecznych ujęć. To także szczegółowe planowanie, inscenizacja scen i konsultacje z reżyserem oraz ekipą filmową. Koordynatorzy kaskaderscy odpowiadają za bezpieczeństwo, logistykę i kreatywną spójność całych sekwencji akcji. Przez lata ich rola była pomijana w głównym nurcie nagród filmowych, choć bez ich pracy wiele kultowych produkcji – takich jak trylogia „Matrix”, „Incepcja” czy filmy z serii „Mad Max” – nie osiągnęłoby swojego spektakularnego charakteru.

Długoletnie starania o uznanie

Decyzja Akademii jest efektem wieloletnich zabiegów środowiska filmowego, które domagało się oficjalnego uznania dla artystów kaskaderskich. Już w latach 80. XX wieku pojawiały się petycje i głosy o konieczności uhonorowania tej grupy zawodowej. W ostatnich latach kampania nabrała intensywności za sprawą wpływowych postaci branży, w tym Davida Leitcha – byłego kaskadera, dziś reżysera hitów takich jak „Atomic Blonde” czy „John Wick” – oraz koordynatora kaskaderskiego Chrisa O’Hary. Ich działania, wsparte przez setki członków społeczności filmowej, przyniosły wreszcie oczekiwany efekt.

Wcześniej AMPAS nagrodziło dwóch kaskaderów honorowymi Oscarami: Yakimę Canutta (1966) i Hala Needhama (2012). Jednak dopiero nowa, pełnoprawna kategoria oznacza rzeczywiste włączenie tego zawodu do elitarnego grona artystycznych specjalizacji docenianych przez Akademię.

Kategoria z potencjałem ewolucji

Wprowadzenie kategorii „Achievement in Stunt Design” otwiera nowe możliwości dla rozwoju całej gałęzi filmowej związanej z akcją i efektami praktycznymi. Choć szczegółowy regulamin przyznawania nagrody zostanie opublikowany dopiero w 2027 roku, Akademia już teraz zapowiedziała, że będzie to pełnoprawna kategoria Oscarowa, obecna podczas głównej gali.

Nie jest jeszcze jasne, czy w tej kategorii przyznawane będą wyłącznie statuetki, czy również nominacje, jednak eksperci przewidują, że wśród pierwszych laureatów znajdą się zespoły pracujące przy największych hollywoodzkich produkcjach akcji. Oczekuje się również, że wraz z formalnym uznaniem, wzrośnie inwestycja w bezpieczeństwo i profesjonalizację branży kaskaderskiej.

Reakcje środowiska filmowego

Decyzja Akademii spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i poza nimi. Reżyserzy, aktorzy, krytycy filmowi i członkowie załóg produkcyjnych jednomyślnie zgodzili się co do tego, że to zmiana konieczna i długo oczekiwana. W mediach społecznościowych oraz branżowych magazynach pojawiło się wiele wpisów podkreślających historyczne znaczenie tej decyzji.

Reżyserka Patty Jenkins („Wonder Woman”) stwierdziła w jednym z wywiadów, że „żadna duża produkcja nie mogłaby powstać bez pracy kaskaderów. To, że wreszcie zostaną uhonorowani, przywraca równowagę w sposobie, w jaki opowiadamy o kinie.” Z kolei Tom Cruise, znany z samodzielnego wykonywania wielu ekstremalnych scen w serii „Mission: Impossible”, podkreślił, że to „moment przełomowy, który powinien był nadejść dekady temu”.

Symboliczne znaczenie setnej gali

Włączenie nowej kategorii do setnej ceremonii Oscarów ma również ogromny wymiar symboliczny. Ta okrągła rocznica skłania do refleksji nad dorobkiem całej kinematografii i wartościami, które przyświecają sztuce filmowej. Docenienie kaskaderów – tych, którzy przez dekady pracowali w cieniu – wpisuje się w szerszy trend inkluzywności i poszerzania definicji artystycznego wkładu w film.

Setna gala ma być nie tylko celebracją przeszłości, ale również deklaracją na przyszłość: Akademia nie stoi w miejscu, lecz ewoluuje wraz z przemysłem i oczekiwaniami widzów. To również sygnał dla młodych twórców, że każda forma filmowej ekspresji – niezależnie od tego, czy jest związana z kamerą, montażem, dźwiękiem czy ruchem – ma szansę na najwyższe uznanie.

Nowe otwarcie dla młodych artystów kaskaderskich

Eksperci spodziewają się, że wprowadzenie nowej kategorii doprowadzi do wzrostu zainteresowania zawodem kaskadera. Już teraz wiele szkół filmowych rozważa rozszerzenie swoich programów nauczania o specjalizacje związane z choreografią akcji i bezpieczeństwem scen kaskaderskich. Można również spodziewać się, że większa liczba młodych artystów fizycznych – w tym tancerzy, sportowców czy performerów – zacznie wiązać swoją przyszłość zawodową z kinematografią.

Przyszłość Oscarów: więcej kategorii technicznych?

Debata nad wprowadzeniem nowych kategorii trwa w branży filmowej od wielu lat. Po sukcesie nowej kategorii dla kaskaderów, Akademia może rozważyć kolejne zmiany – takie jak uznanie dla koordynatorów intymności, choreografów czy specjalistów od efektów praktycznych. Dla widzów oznacza to bardziej kompleksowe spojrzenie na to, jak powstaje film, i docenienie każdego elementu tego wielowarstwowego procesu.

Podsumowanie

Nowa kategoria Oscarowa – osiągnięcia w koordynacji kaskaderskiej – to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii współczesnej Akademii Filmowej. Uznanie dla tych, którzy ryzykują zdrowiem i życiem dla dobra filmu, oznacza nową erę w sposobie, w jaki świat kina nagradza swoich bohaterów. Wprowadzenie tej kategorii w ramach setnej gali Oscarów to nie tylko symboliczny gest, ale także realna zmiana, która może na trwałe wpłynąć na strukturę i wartości przemysłu filmowego na całym świecie.