Stan wyjątkowy na Wyspach Kanaryjskich z powodu orkanu Olivier
Katastrofalne opady i zniszczenia na Lanzarote
W sobotę, 12 kwietnia 2025 roku, władze hiszpańskiej wspólnoty autonomicznej Wysp Kanaryjskich ogłosiły stan wyjątkowy na wyspie Lanzarote. Decyzja ta została podjęta w związku z dramatycznymi skutkami orkanu Olivier, który nawiedził region, przynosząc ulewne deszcze, gwałtowne burze oraz silny wiatr przekraczający 90 km/h. Skutki zjawiska meteorologicznego są poważne i dotknęły setki mieszkańców oraz turystów.
Skala zjawiska meteorologicznego
Orkan Olivier doprowadził do bezprecedensowych opadów deszczu. W niektórych rejonach wyspy w ciągu zaledwie dwóch godzin spadło ponad 70 litrów wody na metr kwadratowy. Tak intensywne opady znacznie przekraczają normy klimatyczne dla tej pory roku oraz specyfikę klimatu Wysp Kanaryjskich. Szczególnie poszkodowane zostały gminy Arrecife, Teguise oraz San Bartolomé. Zalane zostały piwnice, domy, sklepy oraz szkoły. Mieszkańcy donoszą o podtopionych drogach i zalanych posesjach, a lokalne media dokumentują dramatyczne sceny ewakuacji rodzin z domów.
Paraliż infrastruktury i działania służb ratunkowych
Wiele dróg na wyspie zostało nieprzejezdnych, a lokalne mosty zostały podmyte i tymczasowo wyłączone z użytkowania. Lotnisko na Lanzarote wstrzymało czasowo część operacji lotniczych z powodu zalania pasa startowego. Komunikacja publiczna została ograniczona, a część tras autobusowych odwołana.
Służby ratunkowe przeprowadziły ponad 300 interwencji w ciągu pierwszych 12 godzin od rozpoczęcia ulewnych opadów. Straż pożarna, Guardia Civil, ochotnicy z organizacji ratowniczych oraz jednostki wojskowe współpracują przy ewakuacji zagrożonych osób, pomocy osobom starszym, transportowaniu rannych do szpitali oraz zabezpieczaniu obiektów infrastruktury krytycznej. Zorganizowano punkty kryzysowe, w których udzielana jest pomoc humanitarna oraz psychologiczna.
Przerwy w dostawach energii i komunikacji
Silny wiatr i intensywne opady doprowadziły do licznych przerw w dostawach energii elektrycznej. Awarii uległy również sieci telefoniczne i internetowe. W wielu miejscach mieszkańcy zostali odcięci od kontaktu ze światem. Na wyspie rozmieszczono mobilne generatory oraz punkty ładowania urządzeń elektronicznych. Zainstalowano także przenośne maszty komunikacyjne, aby zapewnić łączność ratownikom.
Szpitale i przychodnie działają w trybie awaryjnym. Władze regionalne rozważały uruchomienie wojskowego szpitala polowego, jeśli sytuacja się pogorszy. Dotychczas odnotowano dziesiątki przypadków urazów mechanicznych, hipotermii oraz silnych ataków paniki wśród dzieci i osób starszych.
Reakcje władz i mieszkańców
Premier Hiszpanii Pedro Sánchez wyraził solidarność z mieszkańcami Lanzarote, zapowiadając natychmiastowe wsparcie rządowe i skierowanie dodatkowych zasobów wojska oraz ochrony cywilnej. Regionalny rząd Wysp Kanaryjskich zorganizował nadzwyczajne posiedzenie sztabu kryzysowego. Ogłoszono również uruchomienie funduszu pomocy dla poszkodowanych.
Mieszkańcy wyspy organizują spontaniczne akcje pomocy – dzielą się żywnością, udostępniają miejsca noclegowe oraz uczestniczą w działaniach porządkowych. Media społecznościowe stały się centrum informacji i wymiany pomocy, a wiele wpisów pokazuje dramatyzm sytuacji oraz solidarność lokalnej społeczności.
Ostrzeżenia meteorologiczne i kolejne dni zagrożenia
Hiszpańska agencja meteorologiczna AEMET wydała najwyższy stopień ostrzeżenia dla całej wyspy Lanzarote. W kolejnych dniach prognozowane są kolejne intensywne opady, burze oraz możliwość osunięć ziemi na terenach górzystych. Władze wydały zakaz poruszania się po szlakach turystycznych i zamknęły wszystkie szkoły oraz placówki edukacyjne do odwołania.
Wprowadzono tymczasowe przepisy zakazujące organizacji imprez masowych, a także zalecono zamknięcie lokali gastronomicznych i usługowych w strefach zagrożonych. Linie lotnicze wprowadziły elastyczną politykę biletową dla pasażerów zmuszonych do zmiany planów podróży.
Międzynarodowe reakcje i pomoc
Konsulaty Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii zorganizowały pomoc dla swoich obywateli znajdujących się na wyspie, w tym awaryjne zakwaterowanie oraz punkty kontaktowe. Komisja Europejska zapowiedziała gotowość do udzielenia wsparcia w ramach mechanizmu obrony cywilnej UE.
ONZ oraz Czerwony Krzyż uruchomiły monitoring sytuacji na miejscu. Organizacje humanitarne rozpoczęły zbiórki środków finansowych na pomoc poszkodowanym, a także organizację transportu żywności, środków higieny i koców termicznych.
Wnioski i przyszłość
Sytuacja na Wyspach Kanaryjskich pokazuje rosnące ryzyko ekstremalnych zjawisk atmosferycznych w związku ze zmianami klimatycznymi. Orkan Olivier stał się przykładem, jak w krótkim czasie może dojść do zniszczenia znacznej części infrastruktury wyspy. Rząd regionalny zapowiedział przegląd planów zagospodarowania przestrzennego oraz wzmocnienie systemów wczesnego ostrzegania i edukacji obywatelskiej w zakresie reagowania na katastrofy.
Mimo dramatycznej sytuacji, mieszkańcy Lanzarote wykazali się ogromną determinacją i solidarnością. Ich postawa staje się symbolem odporności społecznej wobec sił natury.
Sytuacja pozostaje dynamiczna. Dalsze raporty spodziewane są w ciągu najbliższych godzin.
Orkan Olivier to przykład coraz częstszych zjawisk ekstremalnych w rejonach uznawanych dotąd za klimatycznie stabilne. Lanzarote, jako wyspa wulkaniczna z ograniczoną retencją wody, jest szczególnie narażona na skutki gwałtownych opadów. Deszcz spływa po powierzchni, co sprzyja powodziom błyskawicznym. Brakuje tam systemów kanalizacji deszczowej przystosowanych do takich ulew. Warto też zwrócić uwagę na zagrożenie dla ekosystemów – słona woda z cofki i zanieczyszczenia z dróg mogą uszkodzić delikatną roślinność nadbrzeżną i przybrzeżne rafy. Kryzys może również wpłynąć na dostępność wody pitnej, która na wyspie produkowana jest w większości metodą odsalania.