Zielona kometa C/2025 F2 (SWAN) widoczna z Ziemi – kiedy i gdzie patrzeć w niebo

Zielona kometa C/2025 F2 (SWAN) zbliża się do Ziemi

Niezwykłe zjawisko astronomiczne na niebie

Kometa C/2025 F2 (SWAN), określana jako „zielona kometa”, zbliża się do Ziemi i w nadchodzących tygodniach będzie możliwa do obserwacji gołym okiem. Odkryta pod koniec marca 2025 roku, wzbudza ogromne zainteresowanie zarówno wśród zawodowych astronomów, jak i amatorów nocnego nieba. Jej wyjątkowa trajektoria i charakterystyczna zielonkawa barwa czynią z niej jedno z najbardziej spektakularnych zjawisk astronomicznych ostatnich lat.

Odkrycie i pochodzenie komety

Kometa została zauważona przez ukraińskiego astronoma-amatora Vladimira Bezugly, który odnalazł ją na zdjęciach wykonanych przez instrument SWAN (Solar Wind Anisotropies) znajdujący się na pokładzie sondy SOHO (Solar and Heliospheric Observatory). Nazwa komety pochodzi właśnie od tego instrumentu, który umożliwia detekcję obiektów emitujących duże ilości gazów w przestrzeni międzyplanetarnej.

C/2025 F2 (SWAN) to kometa długookresowa pochodząca z obłoku Oorta, czyli hipotetycznego, rozległego obszaru na peryferiach Układu Słonecznego, będącego rezerwuarem pierwotnych lodowych ciał niebieskich. Obiekty z tego regionu są wyjątkowo cenne naukowo, ponieważ stanowią relikty z czasów formowania się Układu Słonecznego ponad 4,5 miliarda lat temu. Trajektoria C/2025 F2 sugeruje, że jej powrót w okolice Ziemi może nastąpić dopiero za kilkadziesiąt tysięcy lat, co czyni jej aktualne pojawienie się unikalnym wydarzeniem w skali życia jednego pokolenia.

Trajektoria, orbita i aktualna pozycja

Kometa C/2025 F2 (SWAN) porusza się po bardzo wydłużonej orbicie hiperbolicznej. Obecnie przemieszcza się przez konstelację Pegaza i kieruje się w stronę gwiazdozbioru Andromedy, a następnie Byka. Jej trajektoria sugeruje, że osiągnie peryhelium – punkt najbliższy Słońcu – w okolicach 27 kwietnia 2025 roku, a perygeum – punkt najbliższy Ziemi – kilka dni później.

Podczas największego zbliżenia kometa znajdzie się w odległości około 0,48 jednostki astronomicznej od Ziemi, czyli mniej więcej 72 milionów kilometrów. Choć dystans ten wydaje się znaczny, to w skali astronomicznej jest to relatywnie bliskie podejście, umożliwiające jej obserwację nawet bez specjalistycznego sprzętu.

Warunki obserwacyjne i prognoza jasności

Najlepsze warunki do obserwacji zielonej komety wystąpią w dniach 24–30 kwietnia 2025 roku, szczególnie w nocach po nowiu Księżyca, który przypada 27 kwietnia. Wówczas niebo będzie maksymalnie ciemne, a kometa znajdzie się wysoko nad horyzontem przed wschodem Słońca. Najlepszy czas obserwacji to godziny od 3:30 do 5:00 rano czasu lokalnego.

Początkowo jasność komety wynosiła około 8,4 magnitudo, co wymagało użycia lornetki lub teleskopu. Obecnie obserwuje się jej szybki wzrost jasności – z dnia na dzień staje się coraz jaśniejsza. Prognozy astronomiczne sugerują, że w momencie największego zbliżenia do Ziemi może osiągnąć jasność 4,8–5,2 magnitudo, co oznacza, że będzie widoczna gołym okiem z miejsc o niskim zanieczyszczeniu świetlnym.

Zielona barwa i skład chemiczny

Zielona barwa komety wynika z obecności cząsteczek dwuatomowego węgla (C₂) oraz cyjanowodoru (HCN) w jej kome – gazowej otoczce otaczającej jądro komety. Kiedy cząsteczki te są pobudzane przez promieniowanie ultrafioletowe emitowane przez Słońce, emitują światło o charakterystycznej zielonej barwie. Zjawisko to, nazywane fluorescencją, jest dobrze udokumentowane w przypadku innych komet długookresowych.

Również struktura i skład ogona komety są interesujące. Składa się on z dwóch części: jonowego – złożonego z naładowanych cząstek gazowych, oraz pyłowego – widocznego jako jasna, rozproszona smuga. Astrofotografowie z Austrii i Francji już uchwycili imponujący, ponad dwustopniowy ogon jonowy, co w przeliczeniu odpowiada czterokrotnej średnicy Księżyca w pełni.

Jak przygotować się do obserwacji komety

Aby zwiększyć szanse na udaną obserwację komety C/2025 F2 (SWAN), należy odpowiednio przygotować się do warunków nocnych:

• Wybierz lokalizację z dala od miejskich świateł, najlepiej na terenie wiejskim lub górskim.
• Skieruj wzrok na północno-wschodni horyzont, około godziny 4:00 nad ranem.
• Użyj aplikacji astronomicznych takich jak Stellarium czy SkySafari, by precyzyjnie zlokalizować kometę.
• Zaopatrz się w lornetkę o parametrach minimum 10×50 lub teleskop amatorski.
• Ubierz się ciepło, zabierz karimatę lub leżak i korzystaj z czerwonej latarki, by nie oślepiać wzroku.

Znaczenie naukowe i misje badawcze

Komety takie jak C/2025 F2 (SWAN) są wyjątkowymi źródłami danych naukowych. Ze względu na swój pierwotny charakter, dostarczają cennych informacji o składzie materii z czasów formowania się Układu Słonecznego. Analizy spektroskopowe pozwalają określić skład chemiczny jądra komety, co ma znaczenie m.in. w badaniach nad pochodzeniem wody na Ziemi.

Choć żadna sonda kosmiczna nie została skierowana specjalnie w stronę tej komety, wiele obserwatoriów naziemnych i orbitalnych prowadzi kampanie obserwacyjne, m.in. Teleskop Subaru na Hawajach, VLT w Chile oraz satelity Gaia i Hubble. Zbierane dane posłużą do modelowania przyszłych trajektorii oraz analizy aktywności sublimacyjnej komet z obłoku Oorta.

Wpływ kulturowy i historyczny

Zjawiska kometarne od wieków wywierały wpływ na kulturę, mitologię i religie. Komety były postrzegane jako zapowiedzi wielkich zmian, katastrof lub narodzin ważnych postaci. Współczesne społeczeństwa nie traktują ich już jako omenów, ale ich pojawienie się nadal wywołuje fascynację, czego dowodem jest ogromne zainteresowanie kometą SWAN w mediach społecznościowych, grupach astronomicznych i organizacjach edukacyjnych.

Wydarzenia takie jak to stanowią doskonałą okazję do popularyzacji nauki, organizowania nocnych pokazów astronomicznych, warsztatów i lekcji dla młodzieży.

Podsumowanie

Kometa C/2025 F2 (SWAN) to jedno z najważniejszych i najbardziej widowiskowych zjawisk astronomicznych roku 2025. Jej rzadkość, zielona barwa oraz potencjalna widoczność gołym okiem czynią z niej wyjątkowy obiekt obserwacyjny i badawczy. Każdy miłośnik nieba, niezależnie od doświadczenia, powinien wykorzystać tę okazję do spojrzenia w głąb kosmosu i uchwycenia śladu lodowego wędrowca z krańców Układu Słonecznego. Takie chwile nie zdarzają się często – kolejna może przypaść dopiero za kilkadziesiąt tysięcy lat.