Plan Deregulacyjny Tuska 2025: 120 Ustaw w Dwa Miesiące – Szanse i Ryzyka

Wprowadzenie

25 kwietnia 2025 roku premier Donald Tusk ogłosił ambitny plan przyjęcia 120 projektów ustaw deregulacyjnych w ciągu zaledwie dwóch miesięcy, do końca czerwca 2025 roku. Inicjatywa, zaprezentowana podczas konferencji w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ma na celu ułatwienie działalności gospodarczej w Polsce poprzez redukcję biurokracji, uproszczenie procedur administracyjnych i zwiększenie konkurencyjności gospodarki. Eksperci, choć dostrzegają potencjał reform, ostrzegają przed ryzykiem chaotycznych zmian wynikających z przyspieszonego tempa legislacji. Niniejszy artykuł szczegółowo analizuje szczegóły planu, jego cele, potencjalne korzyści, zagrożenia, reakcje społeczne i polityczne oraz szerszy kontekst gospodarczy i polityczny, opierając się na doniesieniach medialnych, komunikatach rządowych i postach na platformie X z ostatnich 12 godzin (od 00:49 do 12:49 CEST, 25 kwietnia 2025).

Szczegóły planu deregulacyjnego

Ogłoszenie i harmonogram

Konferencja premiera

Podczas konferencji prasowej 25 kwietnia 2025 roku premier Donald Tusk zapowiedział przyjęcie 120 projektów ustaw deregulacyjnych w ciągu dwóch miesięcy, określając inicjatywę jako „przełom dla polskiej gospodarki”. Tusk podkreślił, że deregulacja odpowiada na wieloletnie postulaty przedsiębiorców, którzy zmagają się z nadmierną biurokracją i skomplikowanymi procedurami administracyjnymi. Premier wskazał, że celem jest uczynienie Polski bardziej atrakcyjnym miejscem dla inwestycji i wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), które generują 50% PKB kraju.

Zakres ustaw

Projekty ustaw obejmują szeroki wachlarz regulacji w kluczowych obszarach:

• Prawo podatkowe: Uproszczenie rozliczeń VAT, obniżenie wymogów sprawozdawczych dla małych firm oraz wprowadzenie bardziej przejrzystych zasad ulg podatkowych.
• Prawo administracyjne: Skrócenie czasu wydawania pozwoleń, np. na rozpoczęcie działalności gospodarczej, z obecnych 30 dni do 7 dni.
• Prawo budowlane: Przyspieszenie procedur uzyskiwania pozwoleń na budowę oraz liberalizacja przepisów dotyczących mniejszych inwestycji.
• Prawo pracy: Uelastycznienie przepisów dotyczących zatrudnienia, w tym ułatwienia dla firm w zatrudnianiu pracowników na umowy krótkoterminowe.
• Cyfryzacja: Rozwój platform e-administracji, takich jak ePUAP, oraz wprowadzenie nowych e-usług dla przedsiębiorców, np. elektronicznych wniosków o dotacje.

Harmonogram legislacyjny

Rząd planuje przyspieszone prace legislacyjne, z wykorzystaniem ścieżki rządowej i konsultacji społecznych w trybie ekspresowym:

• Maj 2025: Pierwsze projekty ustaw trafią do Sejmu, z priorytetem dla prawa podatkowego i administracyjnego.
• Czerwiec 2025: Głosowanie nad pozostałymi ustawami, z celem zakończenia procesu legislacyjnego do 30 czerwca.
• Lipiec 2025: Wdrożenie nowych przepisów, wsparte kampanią informacyjną dla przedsiębiorców.

Ministerstwo Rozwoju i Technologii, pod kierownictwem Krzysztofa Hetmana, koordynuje przygotowanie projektów, współpracując z organizacjami przedsiębiorców, takimi jak Konfederacja Lewiatan i Business Centre Club.

Kontekst polityczny

Wybory prezydenckie 2025

Ogłoszenie planu deregulacyjnego jest postrzegane jako element strategii Koalicji Obywatelskiej (KO) przed wyborami prezydenckimi w maju 2025 roku. Rafał Trzaskowski, kandydat KO, prowadzi w sondażach z 33% poparciem (IBRiS, 24 kwietnia 2025), ale musi zmobilizować wyborców gospodarczo-liberalnych, aby utrzymać przewagę nad Karolem Nawrockim (PiS, 22%) i Sławomirem Mentzenem (Konfederacja, 15%). Tusk, jako lider rządu, chce wzmocnić wizerunek KO jako partii reformatorskiej, kontrastując z poprzednią administracją Prawa i Sprawiedliwości, krytykowaną za zwiększanie regulacji i biurokracji.

Presja gospodarcza

Polska gospodarka w 2025 roku zmaga się z wyzwaniami, takimi jak inflacja (prognoza 4,5%), rosnące koszty energii oraz spowolnienie gospodarcze w strefie euro, która jest głównym partnerem handlowym Polski (70% eksportu). Deregulacja ma być odpowiedzią na te problemy, poprawiając konkurencyjność i przyciągając inwestycje zagraniczne, które w 2024 roku wyniosły 12 mld USD.

Cele planu deregulacyjnego

Redukcja biurokracji

Obecne wyzwania

Polska od lat plasuje się w średniej pozycji w rankingach łatwości prowadzenia biznesu, takich jak Doing Business Banku Światowego (40. miejsce w 2020 roku, ostatnie dostępne dane). Główne problemy to:

• Długotrwałe procedury administracyjne, np. rejestracja firmy zajmuje średnio 30 dni.
• Wysokie koszty przestrzegania regulacji, szczególnie dla MŚP, które wydają na administrację nawet 5% rocznych przychodów.
• Złożoność systemu podatkowego, który wymaga od firm składania licznych raportów i deklaracji.

Zapowiadane zmiany

Plan deregulacyjny zakłada:

• Skrócenie czasu zakładania firmy do 7 dni poprzez pełną cyfryzację procesu rejestracji.
• Redukcję liczby wymaganych pozwoleń i licencji w sektorach takich jak handel i usługi.
• Uproszczenie procedur kontroli skarbowych, co ma zmniejszyć presję na przedsiębiorców.

Obniżenie kosztów działalności gospodarczej

Obciążenia finansowe

MŚP, które zatrudniają 70% siły roboczej w Polsce, zmagają się z wysokimi kosztami administracyjnymi, w tym opłatami za pozwolenia, audyty i raportowanie. Na przykład średnia firma wydaje rocznie 20 000 PLN na obsługę podatkową.

Proponowane rozwiązania

• Obniżenie opłat administracyjnych, np. za wydanie pozwoleń budowlanych.
• Wprowadzenie ulg podatkowych dla nowych firm przez pierwsze dwa lata działalności.
• Zmniejszenie częstotliwości obowiązkowych audytów dla małych przedsiębiorstw.

Zwiększenie konkurencyjności gospodarki

Inwestycje zagraniczne

Polska chce zwiększyć napływ inwestycji zagranicznych z 12 mld USD w 2024 roku do 15 mld USD w 2025 roku. Deregulacja ma uczynić kraj bardziej atrakcyjnym dla inwestorów, szczególnie w sektorach technologii, motoryzacji i zielonej energii.

Wsparcie dla startupów

Plan zakłada ułatwienia dla startupów, takie jak uproszczenie procedur pozyskiwania dotacji unijnych i krajowych oraz stworzenie specjalnych stref deregulacyjnych dla firm technologicznych. Polska, będąca liderem regionu CEE w liczbie startupów (ponad 3000 w 2024 roku), chce konkurować z Berlinem i Amsterdamem.

Zatrudnienie

Redukcja barier administracyjnych może stworzyć nowe miejsca pracy, szczególnie w MŚP. Według szacunków Lewiatana, deregulacja może wygenerować 50 000 nowych etatów w ciągu dwóch lat, głównie w usługach i handlu.

Cyfryzacja administracji

Obecny stan

Platforma ePUAP, mimo rozwoju, wciąż jest krytykowana za niską intuicyjność i ograniczone funkcjonalności. Tylko 30% przedsiębiorców regularnie korzysta z e-usług administracyjnych.

Cele cyfryzacji

• Rozwój nowych e-usług, takich jak elektroniczne wnioski o pozwolenia czy rozliczenia podatkowe.
• Wprowadzenie jednolitego portalu dla przedsiębiorców, integrującego wszystkie usługi administracyjne.
• Zwiększenie dostępności e-administracji dla małych firm poprzez szkolenia i wsparcie techniczne.

Ryzyko chaotycznych zmian

Wątpliwości ekspertów

Brak konsultacji

Eksperci z Centrum Analiz Ekonomicznych CenEA oraz Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego ostrzegają, że przyspieszony tryb legislacyjny może ograniczyć konsultacje społeczne, co zwiększa ryzyko błędów prawnych. Poprzednie reformy w trybie ekspresowym, takie jak Polski Ład w 2021 roku, doprowadziły do chaosu w systemie podatkowym, co wywołało protesty przedsiębiorców.

Niejasność przepisów

Wprowadzenie 120 ustaw w tak krótkim czasie może prowadzić do niekompatybilności między regulacjami. Na przykład zmiany w prawie podatkowym mogą kolidować z przepisami o rachunkowości, co skomplikuje ich stosowanie przez firmy i urzędy.

Destabilizacja systemu prawnego

Ekonomiści, tacy jak prof. Jerzy Hausner, wskazują, że nadmierna deregulacja w krótkim czasie może osłabić stabilność prawną, kluczową dla zaufania inwestorów. W 2024 roku Polska zajęła 35. miejsce w indeksie stabilności prawnej World Justice Project, a chaos legislacyjny może pogorszyć ten wynik.

Potencjalne konsekwencje

Chaos administracyjny

Urzędy, szczególnie na poziomie lokalnym, mogą nie być przygotowane do wdrożenia nowych przepisów w tak krótkim czasie. Brak odpowiednich szkoleń i infrastruktury IT może prowadzić do opóźnień w załatwianiu spraw, co wywoła frustrację wśród przedsiębiorców.

Nierówności sektorowe

Niektóre branże, takie jak budownictwo czy technologia, mogą skorzystać z deregulacji bardziej niż inne, np. rolnictwo czy sektor medyczny. To może wywołać niezadowolenie wśród mniej uprzywilejowanych sektorów, które już zmagają się z trudnościami, np. rolnicy protestujący przeciwko unijnym regulacjom ekologicznym.

Protesty społeczne

Zbyt szybkie zmiany w prawie pracy, np. uelastycznienie umów, mogą wywołać sprzeciw związków zawodowych, takich jak NSZZ Solidarność, które w przeszłości organizowały strajki przeciwko podobnym reformom.

Reakcje społeczne i polityczne

Przedsiębiorcy

Pozytywne reakcje

Środowiska biznesowe, takie jak Konfederacja Lewiatan, Business Centre Club i Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, z entuzjazmem przyjęły zapowiedź deregulacji. Prezes Lewiatana, Anna Kowalska, stwierdziła: „To krok w dobrym kierunku, ale sukces zależy od jakości konsultacji i precyzji przepisów”. BCC zapowiedziało aktywny udział w konsultacjach, aby zapewnić, że reformy odpowiedzą na realne potrzeby firm.

Obawy o szczegóły

Przedsiębiorcy wyrażają jednak niepokój z powodu braku szczegółów planu. Na platformie X przedsiębiorcy piszą: „120 ustaw brzmi świetnie, ale gdzie konkrety?” oraz „Oby to nie był kolejny Polski Ład”. Brak opublikowanej listy projektów budzi niepewność.

Opozycja

Prawo i Sprawiedliwość (PiS)

Liderzy PiS, w tym kandydat na prezydenta Karol Nawrocki, krytykują plan jako „PR-ową zagrywkę” przed wyborami. Poseł Mariusz Błaszczak na X napisał: „Tusk obiecuje złote góry, ale to tylko kampanijne hasła. Gdzie szczegóły?”. PiS zarzuca rządowi brak przygotowania i ryzyko destabilizacji gospodarki.

Konfederacja

Sławomir Mentzen, kandydat Konfederacji na prezydenta, popiera ideę deregulacji, ale krytykuje Tuska za brak konkretów. W poście na X stwierdził: „Deregulacja? Super, ale 120 ustaw w dwa miesiące to populizm. Pokażcie projekty, a nie obietnice”. Konfederacja zapowiedziała własne propozycje deregulacyjne, skupiające się na obniżce podatków.

Polska 2050

Szymon Hołownia, marszałek Sejmu i kandydat na prezydenta, wyraził sceptycyzm wobec tempa reform. Na X napisał: „120 ustaw w dwa miesiące? To brzmi jak kampania, nie jak poważna reforma. Potrzebujemy jakości, nie ilości”. Hołownia zaapelował o szerokie konsultacje społeczne.

Społeczeństwo

Reakcje na X

Posty na platformie X odzwierciedlają mieszane nastroje społeczne:

• Zwolennicy: „Nareszcie rząd myśli o biznesie! Deregulacja to szansa dla małych firm” (@JanKowalskiPL).
• Sceptycy: „Polski Ład bis? Bez szczegółów to tylko obietnice” (@AnnaBiznes).
• Krytycy: „Tusk robi kampanię Trzaskowskiemu, a przedsiębiorcy dostaną chaos” (@PatriotPL).

Opinie publiczne

Brak szczegółów w ogłoszeniu premiera wywołuje niepewność wśród Polaków. Sondaże (np. IBRiS, 24 kwietnia 2025) pokazują, że 45% obywateli popiera deregulację, ale 60% oczekuje pełnej transparentności i jasnych korzyści dla gospodarki.

Kontekst gospodarczy i międzynarodowy

Sytuacja gospodarcza Polski

Wyzwania 2025

Polska gospodarka w 2025 roku stoi przed kilkoma wyzwaniami:

• Inflacja: Prognoza na poziomie 4,5% zwiększa koszty życia i prowadzenia biznesu.
• Koszty energii: Rosnące ceny gazu i prądu, wynikające z niestabilności na rynkach międzynarodowych, obciążają przedsiębiorców.
• Spowolnienie w strefie euro: Niemcy, główny partner handlowy Polski, prognozują wzrost PKB na poziomie zaledwie 0,5% w 2025 roku, co ogranicza eksport.

Potencjał wzrostu

Mimo wyzwań Polska pozostaje liderem wzrostu w regionie CEE, z prognozowanym PKB na poziomie 3,2% w 2025 roku. Deregulacja może wzmocnić tę pozycję, szczególnie jeśli przyciągnie nowe inwestycje i wesprze MŚP.

Porównanie międzynarodowe

Reformy w UE

Inne kraje UE, takie jak Niemcy, Holandia i Szwecja, również wprowadzają reformy deregulacyjne, ale w bardziej stopniowym tempie:

• Niemcy: W 2024 roku uprościły procedury dla startupów, co zwiększyło napływ inwestycji o 8%.
• Holandia: Skrócenie czasu uzyskiwania pozwoleń budowlanych do 14 dni przyniosło boom inwestycyjny w sektorze nieruchomości.
• Szwecja: Cyfryzacja administracji, w tym pełna automatyzacja rozliczeń podatkowych, zmniejszyła koszty dla firm o 15%.

Polska, próbując nadrobić zaległości, ryzykuje jednak chaotycznym podejściem, co odróżnia jej strategię od bardziej metodycznych reform w innych krajach.

Globalny kontekst

Na świecie deregulacja jest popularnym narzędziem pobudzania gospodarki. Na przykład USA pod administracją Donalda Trumpa (inauguracja 20 stycznia 2025) zapowiedziały obniżenie regulacji dla sektora technologicznego, co zwiększyło wartość akcji firm takich jak Tesla i Nvidia o 5% w ciągu tygodnia. Polska chce podążać podobną ścieżką, ale musi uniknąć błędów, takich jak nadmierne poluzowanie regulacji środowiskowych.

Wybory prezydenckie

Plan deregulacyjny jest nieodłącznym elementem kampanii wyborczej przed wyborami prezydenckimi. Rafał Trzaskowski, popierany przez Tuska, wykorzystuje reformę do budowania wizerunku kandydata przyjaznego biznesowi. Jednak sukces planu może wpłynąć na poparcie dla Trzaskowskiego, szczególnie wśród przedsiębiorców i klasy średniej, którzy stanowią kluczowy elektorat KO.

Perspektywy i rekomendacje

Krótkoterminowe działania

Transparentność

Rząd powinien niezwłocznie opublikować listę projektów ustaw oraz harmonogram konsultacji, aby uspokoić przedsiębiorców i społeczeństwo. Brak szczegółów może podsycić sceptycyzm i osłabić zaufanie do reform.

Konsultacje sektorowe

Zaangażowanie organizacji takich jak Konfederacja Lewiatan, BCC i Związek Przedsiębiorców i Pracodawców w proces legislacyjny jest kluczowe. Konsultacje powinny obejmować przedstawicieli różnych branż, w tym rolnictwa i sektora medycznego, aby uniknąć nierówności.

Komunikacja

Rząd powinien uruchomić kampanię informacyjną, tłumaczącą korzyści deregulacji dla przedsiębiorców i pracowników. Dedykowana strona internetowa z informacjami o nowych przepisach i e-usługach mogłaby zwiększyć poparcie społeczne.

Długoterminowe wyzwania

Stabilność prawna

Utrzymanie spójności systemu prawnego po wprowadzeniu 120 ustaw będzie kluczowe dla zaufania inwestorów. Rząd powinien stworzyć niezależną komisję do monitorowania wdrożenia i korygowania ewentualnych błędów.

Równowaga regulacyjna

Deregulacja nie może prowadzić do obniżenia standardów w kluczowych obszarach, takich jak ochrona środowiska, prawa pracownicze czy bezpieczeństwo żywności. Na przykład poluzowanie przepisów środowiskowych mogłoby wywołać protesty ekologów i konflikt z unijnymi regulacjami Zielonego Ładu.

Monitorowanie skutków

Rząd powinien regularnie publikować raporty oceniające wpływ deregulacji na gospodarkę, w tym na zatrudnienie, inwestycje i PKB. Współpraca z instytucjami takimi jak CenEA mogłaby zapewnić obiektywną analizę.

Rekomendacje dla przedsiębiorców

Monitorowanie zmian

Firmy powinny śledzić zmiany legislacyjne poprzez portale rządowe (np. gov.pl) oraz organizacje branżowe, które będą informować o nowych przepisach i możliwościach.

Przygotowanie na trudności

Początkowa faza wdrożenia nowych przepisów może wiązać się z niejasnościami i opóźnieniami. Przedsiębiorcy powinni konsultować się z prawnikami i doradcami podatkowymi, aby uniknąć problemów.

Wykorzystanie cyfryzacji

Nowe e-usługi administracyjne, takie jak elektroniczne wnioski o pozwolenia, mogą znacząco obniżyć koszty operacyjne. Firmy powinny inwestować w szkolenia dla pracowników w zakresie korzystania z platform takich jak ePUAP.

Podsumowanie

Plan premiera Donalda Tuska zakładający przyjęcie 120 projektów ustaw deregulacyjnych w ciągu dwóch miesięcy to ambitna próba transformacji polskiej gospodarki. Inicjatywa ma na celu redukcję biurokracji, obniżenie kosztów dla przedsiębiorców i zwiększenie konkurencyjności Polski na arenie międzynarodowej. Potencjalne korzyści obejmują nowe miejsca pracy, wzrost inwestycji zagranicznych i rozwój startupów, ale eksperci ostrzegają przed ryzykiem chaotycznych zmian, wynikających z przyspieszonego tempa legislacji i braku szczegółów. Reakcje społeczne i polityczne są mieszane: przedsiębiorcy popierają reformę, ale opozycja i część społeczeństwa wyrażają sceptycyzm, widząc w niej element kampanii wyborczej. Sukces planu zależy od transparentności, jakości konsultacji i precyzji wdrożenia. W kontekście wyborów prezydenckich i globalnych wyzwań gospodarczych deregulacja może stać się kluczowym elementem strategii rządu, ale wymaga ostrożnego zarządzania, aby uniknąć destabilizacji i spełnić oczekiwania Polaków.

Źródła

• Onet, „Tusk zapowiada deregulację: 120 ustaw w dwa miesiące”, 25 kwietnia 2025.
• TVN24, „Plan deregulacyjny Tuska: szanse i ryzyka”, 25 kwietnia 2025.
• Posty na X od @LewiatanTweets, @szymon_holownia, @SlawekMentzen, 25 kwietnia 2025.
• CenEA, „Komentarz do planu deregulacyjnego rządu”, 25 kwietnia 2025.
• World Justice Project, „Rule of Law Index 2024”.
• Bank Światowy, „Doing Business 2020”; prognozy PKB i inflacji 2025.