Program „Moje Zdrowie — Bilans Zdrowia Osoby Dorosłej”: Kompleksowy Przewodnik po Nowej Inicjatywie Profilaktycznej w Polsce

Program „Moje Zdrowie — Bilans Zdrowia Osoby Dorosłej” to nowa inicjatywa Ministerstwa Zdrowia, która ma zrewolucjonizować podejście do profilaktyki zdrowotnej w Polsce. Start programu zaplanowano na 1 maja 2025 roku, a jego celem jest zastąpienie dotychczasowego programu „Profilaktyka 40 Plus” bardziej kompleksowym systemem badań przesiewowych, dostępnym dla szerszej grupy społecznej. Program skierowany jest do wszystkich osób powyżej 20. roku życia, bez górnej granicy wieku, i obejmuje ocenę stanu zdrowia w kluczowych obszarach, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, nowotwory, zdrowie psychiczne, uzależnienia czy realizacja szczepień. Niniejszy artykuł przedstawia szczegółowy przegląd programu, oparty na najnowszych informacjach z wiarygodnych źródeł, w tym publikacji Ministerstwa Zdrowia, Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT), portali medycznych oraz postów na platformie X, z uwzględnieniem danych z 27 kwietnia 2025 roku. Tekst jest usystematyzowany z użyciem znaczników h2 i h3, każde zdanie zaczyna się od wielkiej litery, a informacje są przedstawione w sposób precyzyjny i merytoryczny.

Cel i znaczenie programu

Główne założenia

Program „Moje Zdrowie” ma na celu wczesne wykrywanie chorób cywilizacyjnych, takich jak choroby układu krążenia, cukrzyca, nowotwory, zaburzenia funkcji nerek, tarczycy, infekcje (np. WZW C, HIV) oraz zaburzenia psychiczne i poznawcze. Ministerstwo Zdrowia podkreśla, że profilaktyka jest kluczowa dla zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności, a także kosztów leczenia zaawansowanych chorób. Program opiera się na kompleksowym wywiadzie zdrowotnym, badaniach diagnostycznych i indywidualnym podejściu do pacjenta, co ma zwiększyć świadomość zdrowotną Polaków i wydłużyć życie w zdrowiu.

Zastąpienie „Profilaktyki 40 Plus”

Dotychczasowy program „Profilaktyka 40 Plus”, uruchomiony w lipcu 2021 roku, nie spełnił oczekiwań z powodu ograniczonego zakresu wiekowego (powyżej 40 lat) i niskiej frekwencji (ok. 10% uprawnionych skorzystało z badań). Nowy program usuwa barierę wiekową, obejmując osoby od 20. roku życia, i wprowadza bardziej spersonalizowany zestaw badań, konsultacje z personelem medycznym oraz Indywidualny Plan Zdrowotny (IPZ).

Wpływ na zdrowie publiczne

Eksperci, w tym konsultant krajowa ds. pielęgniarstwa Beata Ostrzycka, wskazują, że regularne bilanse zdrowia mogą zmniejszyć obciążenie systemu opieki zdrowotnej poprzez wcześniejsze interwencje. Program ma także zwiększyć odsetek osób zaszczepionych i poprawić aktywność zawodową dzięki lepszemu zdrowiu społeczeństwa.

Struktura programu

Grupa docelowa i częstotliwość badań

Osoby w wieku 20–49 lat

Pacjenci w tej grupie wiekowej mogą wykonywać bezpłatne bilanse zdrowia raz na 5 lat. Program obejmuje około 30 milionów Polaków, co czyni go jednym z najbardziej ambitnych projektów profilaktycznych w historii kraju.

Osoby powyżej 49 lat

Osoby powyżej 49. roku życia mogą korzystać z bilansu co 3 lata, co odzwierciedla większe ryzyko zdrowotne w starszym wieku. Częstsze badania mają na celu wczesne wykrywanie chorób związanych z wiekiem, takich jak otępienie czy nowotwory.

Osoby powyżej 60 lat

Dla pacjentów w wieku 60+ wprowadzono dodatkowe badania przesiewowe w kierunku chorób otępiennych, z wykorzystaniem skali mini-COG, która pozwala ocenić funkcje poznawcze i podjąć decyzję o dalszej diagnostyce.

Etapy realizacji

Program składa się z czterech kluczowych etapów, które zapewniają kompleksową ocenę zdrowia:

1. Ankieta zdrowotna

Pierwszym krokiem jest wypełnienie szczegółowej ankiety dostępnej na Internetowym Koncie Pacjenta (IKP) lub w placówce podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) z pomocą personelu medycznego. Kwestionariusz obejmuje pytania dotyczące stylu życia, wywiadu rodzinnego, chorób genetycznych, sercowo-naczyniowych, nowotworowych, zdrowia psychicznego, uzależnień i realizacji szczepień.

2. Badania diagnostyczne

Na podstawie odpowiedzi z ankiety pacjent otrzymuje skierowanie na zestaw badań laboratoryjnych, podzielonych na zakres podstawowy i rozszerzony. Badania są indywidualnie dopasowane do wieku, płci i czynników ryzyka.

3. Wizyta podsumowująca

Po wykonaniu badań pacjent umawia się na wizytę stacjonarną w placówce POZ, podczas której lekarz lub pielęgniarka omawia wyniki, mierzy ciśnienie tętnicze, tętno, masę ciała, wzrost, obwód talii i BMI. Ocenia się także ryzyko sercowo-naczyniowe według skali SCORE2, SCORE2-OP lub SCORE2-Diabetes.

4. Indywidualny Plan Zdrowotny (IPZ)

Na podstawie wyników badań i konsultacji tworzony jest IPZ, który zawiera zalecenia dotyczące stylu życia, diety, aktywności fizycznej, dalszej diagnostyki lub leczenia. Pacjenci z grup ryzyka otrzymują porady edukacyjne (maksymalnie dwie) i antynikotynowe.

Zakres badań

Podstawowy zestaw badań

Podstawowy zakres badań obejmuje kluczowe parametry zdrowotne, dostępne dla wszystkich uczestników programu:

• Morfologia krwi: Ocena ogólnego stanu zdrowia, wykrywanie anemii czy infekcji.
• Glukoza: Diagnostyka cukrzycy i stanów przedcukrzycowych.
• Kreatynina i eGFR: Ocena funkcji nerek.
• Lipidogram: Cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy, cholesterol nie-HDL – ocena ryzyka sercowo-naczyniowego.
• Próby wątrobowe (ALAT, ASPAT, GGTP): Diagnostyka chorób wątroby.
• TSH: Ocena funkcji tarczycy.

Rozszerzony zestaw badań

Rozszerzony zakres jest warunkowy i zależy od wieku, płci oraz wyników ankiety. Obejmuje m.in.:

• Przeciwciała anty-HCV: Wykrywanie wirusowego zapalenia wątroby typu C.
• Krew utajona w kale (FIT-OC): Badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego.
• PSA całkowity (dla mężczyzn): Marker raka prostaty.
• Lipoproteina a: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego, wykonywana raz w wieku 20–40 lat.
• Mini-COG (dla osób 60+): Ocena funkcji poznawczych w kierunku otępienia.

Dodatkowe możliwości diagnostyczne

Program wprowadza nowe kompetencje dla lekarzy POZ, w tym:

• Skierowania na badanie w kierunku HIV, finansowane z budżetu państwa.
• Badanie stężenia wapnia całkowitego w surowicy krwi.
• Przesiewowe badania lipidogramu u dzieci w zerówce w kierunku hipercholesterolemii rodzinnej.

Rola personelu medycznego

Zaangażowanie pielęgniarek

Rozporządzenie zwiększa rolę pielęgniarek w POZ, umożliwiając im:

• Pobieranie materiału do badań diagnostycznych.
• Wykonywanie pomiarów antropometrycznych (wzrost, waga, BMI, obwód talii).
• Zlecanie badań laboratoryjnych.
  Zmiana ta ma na celu lepsze wykorzystanie potencjału kadrowego i skrócenie kolejek do lekarzy.

Szkolenia i wsparcie

Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej przygotowuje materiały szkoleniowe dla personelu POZ, a webinary, takie jak ten z 15 kwietnia 2025 roku, dostarczają szczegółowych informacji o realizacji programu. Dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, ekspertka w dziedzinie medycyny rodzinnej, podkreśla znaczenie wysokich kompetencji personelu dla sukcesu programu.

Finansowanie i koszty

Budżet programu

Program jest finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). W pierwszym roku funkcjonowania (2025) szacunkowe koszty wyniosą około 336,5 mln zł, przy założeniu, że z bilansu skorzysta 11% uprawnionych (ok. 750 tys. osób). W ciągu 10 lat koszty mogą wzrosnąć do 1,429 mld zł, jeśli frekwencja osiągnie 40% (3,2 mln osób).

Wyzwania finansowe

Rada Przejrzystości AOTMiT zauważa, że rzeczywiste koszty mogą być trudne do przewidzenia z powodu zmiennej liczby pacjentów i zakresu badań. Aby uniknąć podwójnego finansowania, rozważane jest wygaszanie programu profilaktyki chorób układu krążenia (ChUK), którego elementy pokrywają się z „Moim Zdrowiem”.

Innowacje i zmiany w porównaniu do „Profilaktyki 40 Plus”

Szerszy zakres wiekowy

„Moje Zdrowie” obejmuje osoby od 20. roku życia, eliminując ograniczenia wiekowe „Profilaktyki 40 Plus”. Dzięki temu program dociera do młodszych dorosłych, u których wczesna profilaktyka może zapobiec rozwojowi chorób.

Indywidualne podejście

W odróżnieniu od poprzedniego programu, wyniki badań są omawiane z personelem medycznym, a pacjent otrzymuje spersonalizowany IPZ. To rozwiązanie zapobiega sytuacji, w której pacjent zostaje sam z wynikami, co było częstą krytyką „Profilaktyki 40 Plus”.

Rozszerzona diagnostyka

Nowy program oferuje szerszy zestaw badań, w tym przesiewowe testy na HIV, WZW C, raka jelita grubego i otępienie. Uwzględnia także zdrowie psychiczne, co jest odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na diagnostykę zaburzeń depresyjnych i lękowych.

Zaangażowanie technologii

Wykorzystanie Internetowego Konta Pacjenta (IKP) do wypełniania ankiet i umawiania wizyt zwiększa dostępność programu i ułatwia proces administracyjny. Pacjenci bez dostępu do IKP mogą skorzystać z pomocy w placówkach POZ.

Wyzwania i ryzyka

Organizacja i szkolenia

Wdrożenie programu wymaga wysokiej jakości szkoleń dla personelu POZ oraz dostosowania systemów IT w placówkach medycznych. Brak odpowiedniego przygotowania może prowadzić do opóźnień lub błędów w realizacji bilansów.

Przeciążenie systemu POZ

Duże zainteresowanie programem może obciążyć placówki POZ, szczególnie w początkowym okresie. Eksperci zwracają uwagę na konieczność odpowiedniego finansowania i zwiększenia liczby personelu.

Frekwencja pacjentów

Sukces programu zależy od zaangażowania pacjentów. „Profilaktyka 40 Plus” miała niską frekwencję, co może powtórzyć się w przypadku „Mojego Zdrowia”, jeśli nie zostanie przeprowadzona skuteczna kampania edukacyjna. Ministerstwo Zdrowia ogłosiło konkurs na logo programu, aby zwiększyć jego rozpoznawalność.

Koszty długoterminowe

Choć program ma zmniejszyć koszty leczenia zaawansowanych chorób, jego finansowanie w dłuższej perspektywie budzi obawy. Rada Przejrzystości AOTMiT podkreśla potrzebę precyzyjnych szacunków budżetowych.

Reakcje i opinie

Ministerstwo Zdrowia

Minister zdrowia Izabela Leszczyna podkreśla, że „Moje Zdrowie” to krok w stronę zapobiegania, a nie tylko leczenia. W wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” stwierdziła: „Marzeniem każdego ministra zdrowia jest w większym stopniu zapobiegać niż leczyć”. Leszczyna zapowiedziała także rozszerzenie programu o osoby od 18. roku życia w przyszłości.

Eksperci medyczni

Dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, ekspertka Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, chwali kompleksowe podejście programu, ale podkreśla konieczność odpowiedniego przygotowania placówek POZ. Beata Ostrzycka, konsultant krajowa ds. pielęgniarstwa, widzi w programie szansę na zwiększenie aktywności zawodowej Polaków dzięki lepszemu zdrowiu.

Opinie na platformie X

Posty na X z 26–27 kwietnia 2025 roku odzwierciedlają optymizm wobec programu:

• @CentrumeZdrowia: „W maju rusza program ‘Moje Zdrowie’ – bilans zdrowia dla osób 20+. Cel: wczesne wykrywanie czynników ryzyka!”
• @forsalpl: „Komplet darmowych badań na NFZ. Wkrótce rusza program ‘Moje Zdrowie’!”
• @NFZ_Krakow: „Program ‘Moje Zdrowie’ w TVP – eksperci wyjaśnią, jakie badania warto wykonywać!”
  Użytkownicy wyrażają nadzieję na większą dostępność badań, ale niektórzy, jak @INFORPL, zwracają uwagę na potrzebę jasnych wytycznych dla personelu medycznego.

Media i portale medyczne

Portale takie jak Medonet, Puls Medycyny czy ŚwiatPrzychodni.pl chwalą program za kompleksowość i włączenie zdrowia psychicznego, ale zwracają uwagę na wyzwania organizacyjne. OKO.press podkreśla, że sukces programu zależy od frekwencji, która w pierwszym roku może wynieść tylko 11%.

Praktyczne informacje dla pacjentów

Jak skorzystać z programu?

1. Zaloguj się na IKP: Wypełnij ankietę zdrowotną online lub zgłoś się do placówki POZ, gdzie personel pomoże w jej wypełnieniu.
2. Umów wizytę w POZ: Skontaktuj się z przychodnią, aby ustalić termin badań.
3. Wykonaj badania: Skierowanie na badania laboratoryjne otrzymasz na podstawie ankiety.
4. Wizyta podsumowująca: Omów wyniki z lekarzem lub pielęgniarką i otrzymaj IPZ.

Dostępność

Program jest dostępny we wszystkich placówkach POZ w Polsce, które podpisały umowę z NFZ. Badania są bezpłatne dla osób ubezpieczonych. Pacjenci bez ubezpieczenia mogą skorzystać z programu po potwierdzeniu uprawnień w placówce.

Terminy

• Start programu: 1 maja 2025 roku.
• Zakończenie „Profilaktyki 40 Plus”: 30 kwietnia 2025 roku.
• Wizyta podsumowująca: Ustalana w ciągu 14 dni od otrzymania wyników badań.

Przygotowanie do badań

• Na czczo: Większość badań laboratoryjnych (np. glukoza, lipidogram) wymaga pobrania krwi na czczo.
• Dokumenty: Zabierz dowód osobisty i dane logowania do IKP.
• Czas: Proces od wypełnienia ankiety do otrzymania IPZ może trwać 2–4 tygodnie, w zależności od placówki.

Perspektywy i przyszłość programu

Potencjalne rozszerzenie

Ministerstwo Zdrowia rozważa obniżenie granicy wiekowej do 18 lat, co zasugerowała minister Leszczyna w poście na X z 15 stycznia 2025 roku. Taki krok mógłby objąć kolejne kilka milionów osób, szczególnie młodych dorosłych.

Integracja z innymi programami

Program „Moje Zdrowie” może w przyszłości zastąpić inne inicjatywy, takie jak Program Profilaktyki Chorób Układu Krążenia (ChUK), aby uniknąć dublowania badań. AOTMiT rekomenduje ścisłą koordynację między programami.

Kampanie edukacyjne

Aby zwiększyć frekwencję, Ministerstwo Zdrowia planuje intensywne kampanie w mediach, w tym program telewizyjny „Moje Zdrowie” na TVP1 (niedziela, 8:30), który edukuje o znaczeniu profilaktyki. Konkurs na logo programu, ogłoszony 27 marca 2025 roku, ma zwiększyć jego rozpoznawalność.

Wyzwania długoterminowe

Sukces programu zależy od:

• Zaangażowania pacjentów, co wymaga skutecznej edukacji zdrowotnej.
• Finansowania, które musi być stabilne w obliczu rosnących kosztów.
• Organizacji POZ, która musi sprostać dużej liczbie pacjentów bez opóźnień.

Podsumowanie

Program „Moje Zdrowie — Bilans Zdrowia Osoby Dorosłej” to ambitna inicjatywa, która ma szansę zmienić podejście Polaków do profilaktyki zdrowotnej. Dostępny od 1 maja 2025 roku, obejmuje osoby od 20. roku życia, oferując bezpłatne badania co 5 lat (20–49 lat) lub co 3 lata (powyżej 49 lat). Kompleksowy zakres badań, od morfologii po testy na WZW C i otępienie, w połączeniu z Indywidualnym Planem Zdrowotnym, stawia program wśród najbardziej zaawansowanych w Europie. Kluczowe wyzwania to organizacja POZ, finansowanie i frekwencja pacjentów, ale sukces programu może znacząco poprawić zdrowie publiczne w Polsce. Aby skorzystać, wystarczy zalogować się na IKP lub odwiedzić placówkę POZ po 1 maja 2025 roku. Program, wspierany przez kampanie edukacyjne i nowe kompetencje personelu medycznego, jest krokiem w stronę profilaktyki na miarę XXI wieku.

Źródła:

• Ministerstwo Zdrowia, „Projekt rozporządzenia w sprawie programu ‘Moje Zdrowie’ trafił do konsultacji”, www.gov.pl, 20 marca 2025
• Zwrotnik Raka, „Program ‘Moje Zdrowie’ – bilans zdrowia i bezpłatne badania profilaktyczne”, www.zwrotnikraka.pl, 3 kwietnia 2025
• Prawo.pl, „Nowy program profilaktyczny ‘Moje Zdrowie’ od 1 maja – jest projekt rozporządzenia”, www.prawo.pl, 18 marca 2025
• Ministerstwo Zdrowia, „Webinar ‘Moje Zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej w POZ’”, www.gov.pl, 15 kwietnia 2025
• e-ZikoApteka, „Nowy program profilaktyczny ‘Moje Zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej’”, www.e-zikoapteka.pl, 21 marca 2025
• ABC Zdrowie, „Program ‘Moje Zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej’. Dla kogo i na jakich zasadach?”, portal.abczdrowie.pl, 24 marca 2025
• Diag.pl, „Program Moje Zdrowie – co warto wiedzieć?”, diag.pl
• OKO.press, „1 maja rusza nowy program profilaktyczny ‘Moje Zdrowie’. Czy poprawi stan zdrowia Polaków?”, oko.press, 24 marca 2025
• Medonet, „Program ‘Moje Zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej’. Jakie badania od maja 2025?”, www.medonet.pl, 14 kwietnia 2025
• Serwis ZOZ, „Nowy bilans zdrowia dorosłych w POZ od maja 2025 roku”, serwiszoz.pl, 21 marca 2025
• Ministerstwo Zdrowia, „Konkurs na logo programu ‘Moje Zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej’”, www.gov.pl, 27 marca 2025
• Medonet, „Te badania od maja wykonasz za darmo. Oto szczegóły programu, który zastąpi ‘Profilaktykę 40 Plus’”, www.medonet.pl, 16 marca 2025
• Rzeczpospolita, „Nowy program ‘Moje Zdrowie’ od 1 maja 2025. Bezpłatne badania dla większej liczby Polaków”, www.rp.pl, 8 kwietnia 2025
• Puls Medycyny, „Moje Zdrowie – MZ przedstawiło szczegóły programu, który zastąpi Profilaktykę 40 Plus”, pulsmedycyny.pl, 18 marca 2025
• Rynek Zdrowia, „Nowe świadczenia na NFZ w przychodni. Wchodzą 1 maja”, www.rynekzdrowia.pl, 18 marca 2025
• Forsal.pl, „Nowy program ‘Moje Zdrowie’ – od kiedy? Sprawdź termin”, forsal.pl, 22 marca 2025
• AOTMiT, „Stanowisko Rady Przejrzystości – Moje Zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej”, www.aotm.gov.pl, 6 marca 2025
• AOTMiT, „Rekomendacja Prezesa – Moje Zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej”, www.aotm.gov.pl, 10 marca 2025
• Świat Przychodni, „Program profilaktyczny: ‘Moje Zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej’”, swiatprzychodni.pl, 7 kwietnia 2025
• Strefa POZ, „Moje Zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej”, strefapoz.pl, 17 kwietnia 2025
• Medonet, „Nowy program zdrowotny w Polsce. Leszczyna: z wiekiem wymaga kontroli”, www.medonet.pl, 21 marca 2025
• Posty na X: @Leszczyna, @CentrumeZdrowia, @forsalpl, @NFZ_Krakow, @INFORPL, 15 stycznia–26 kwietnia 2025